Grote luchtmachtoefening: vechten met virtuele vijand | Reportage

Afgelopen maandag begon op vliegbasis Leeuwarden de internationale oefening Frisian Flag. De Koninklijke Luchtmacht ontvangt deze maand op de Friese basis enkele tientallen gevechtsvliegtuigen uit vier landen. Deze toestellen staan hier tijdelijk gestationeerd voor de duur van de luchtmachtoefening, die twee weken in beslag neemt.

Dit jaar doen Nederlandse en Amerikaanse F-35’s en Duitse Eurofighter Typhoons mee aan Frisian Flag. Ook nemen F-16’s deel van de Belgische luchtmacht (vanaf Leeuwarden), naast Nederlandse F-16’s (vanaf Volkel) en Deense F-16’s (vanaf hun thuisbasis Aalborg). Finland is als kersverse NAVO-partner met enkele F/A-18C Hornets aanwezig op Leeuwarden.

Majoor Marcel “Fikkie” Burgers is projectofficier van de luchtmacht voor de oefening Frisian Flag. ‘Het grote belang van een internationale oefening als deze is het samenwerken met andere NAVO-partners. Door intensief samen te werken bij het plannen, briefen en debriefen van een oefenmissie, leer je elkaar pas goed kennen. Dit jaar hebben we verschillende deelnemers die vanaf hun eigen thuisbasis deelnemen: de Denen met F-16’s vanaf Aalborg, Britse F-35B’s vanaf het vliegdekschip Queen Elizabeth en onze eigen F-16’s vanaf Volkel. We kunnen met deze ‘remote deelnemers’ contact leggen via video-conferencing, maar het is niet ideaal. Het is wat afstandelijker en deelnemen aan sociale activiteiten is ook lastig. Aan de andere kant: tijdens een grootschalige operationele inzet vlieg je ook nooit met z’n allen vanaf één locatie.’

Luitenant-kolonel Greg “Voodoo” Schroeder is F-35 vlieger bij het 493^e squadron van de Amerikaanse luchtmacht. Tijdens Frisian Flag 2023 is hij commandant van het Amerikaanse detachement. Hij is zeer te spreken over de Nederlandse ontvangst: ‘De mogelijkheden die Nederland biedt tijdens een oefening als deze, zijn bijzonder goed. Het luchtruim boven de Noordzee en de oefenscenario’s die gebruikt worden, maken het trainen waardevol. Door samen te werken met andere NAVO-partners kunnen onze piloten ervaren hoe vliegers uit andere landen werken. Zeker voor minder ervaren piloten is dat leerzaam.’

Voor Schroeder is het niet de eerste keer dat hij meedoet aan de ‘Friese’ luchtmachtoefening. In 2012 was hij hier al eens, toen met de F-15C Eagle. Nu is hij dus terug op de F-35. ‘Het grote verschil is dat de F-15C een puur “air to air-platform” is, dus gespecialiseerd in het luchtgevecht. De F-35 kan veel meer. Hierdoor is het samenwerken met andere landen en andere vliegtuigtypen ook duidelijk veranderd. Door samen oefenmissies uit te voeren, ervaren we wat bijvoorbeeld Duitse Eurofighters, Finse Hornets en Belgische F-16’s kunnen, wat hun tactieken zijn, enzovoort. Zo kunnen we van elkaar leren en elkaar beter begrijpen.’

Tijdens Frisian Flag werken gevechtsvliegtuigen van de “vijfde generatie” (zoals de F-35) samen met die van de “vierde generatie (zoals F-16 en F/A-18). Schroeder ervaart dit als waardevol: ‘Tijdens het uitvoeren van de oefenmissies vullen de verschillende typen elkaar goed aan. Ik kan uit ervaring spreken, omdat ik zowel de F-15 heb gevlogen, als nu de F-35. De grootste uitdaging voor F-35-vliegers is het enorme scala aan missies dat we kunnen uitvoeren, dankzij alle sensoren en de geavanceerde technologie. Het kost tijd voordat ik voldoende ervaring heb om alle verschillende missies goed te kunnen uitvoeren.’

De komst van de F-35 heeft ook andere ontwikkelingen teweeg gebracht. Majoor Burgers legt uit: ‘Dit jaar maken we voor het eerst gebruik van “live virtual construct.” Dat betekent dat een F-35-vlieger vanuit een simulator deelneemt aan de luchtmachtoefening. Een aantal F-35-piloten van de luchtmacht doet bij toerbeurt mee vanuit de simulator. Verder maken ze wel deel uit van de oefenmissie, inclusief briefing en debriefing. Alleen stapt hij dus niet een echte F-35 in, maar de simulator hier op de grond. Het is nu mogelijk om ervoor te zorgen dat alle andere vliegers hem ook kunnen zien vliegen, gesimuleerd. Ze zien dus een virtuele kist vliegen in de lucht. Het doel is uiteindelijk dat deze gesimuleerde deelnemer hetzelfde kan doen tijdens de oefening als de vliegende deelnemers.’

Gesimuleerde deelnemers, maar op een heel andere manier, zijn de “oefenvijanden”. A-4 Skyhawks en Alpha Jets van het bedrijf Top Aces nemen deel aan de luchtmachtoefening als “Red Air” oefenvijand, op verzoek van de Amerikaanse luchtmacht. Ook op zee zijn er oefentegenstanders te vinden. Majoor Burgers: ‘Het luchtverdedigings- en commandofregat Zr.Ms. De Zeven Provinciën van de Koninklijke Marine zal in de tweede week toestellen aansturen, zoals een AWACS-radarvliegtuig dat ook doet. Ook zullen de radarsystemen van de marineschepen fungeren als gesimuleerde vijand – die we dan weer met vliegtuigen zullen aanvallen als oefenmissie.’

Bovenaan het wensenlijstje van Burgers voor een volgende Frisian Flag staan geen vliegtuigen, maar raketten: ‘Dit jaar konden onze luchtmacht collega’s met de Patriot helaas niet deelnemen. Voor een realistisch oefenscenario zouden we graag meer van dat soort systemen willen hebben. Patriots of andere “emitters” kunnen goed simuleren hoe een dreiging vanaf de grond voor de vliegers eruit ziet.’

Klik hier voor reportages over eerdere edities van luchtmachtoefening Frisian Flag.

Droom jij van vliegen bij de luchtmacht?
Dit is je kans!

Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend

VWO

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend