Met de feestelijke onthulling van huisje 104 stond KLM nadrukkelijk stil bij haar streven om schoner, stiller en zuiniger te opereren. Met de keus voor treinstation Valkenburg aan de Geul onderstreepte de jarige Job haar streven het air/rail-aanbod daar te versterken waar vliegtuigverbindingen overbodig zijn.
Het stationsgebouw was al dagenlang aan het zicht onttrokken. De plaatselijke bewoners vroegen zich af wat die tijdelijke feesttent pal voor het gebouw te betekenen had. Toen er KLM-vlaggen verschenen ontlokte dat zelfs bij een enkeling de vraag of de blauwe luchtvaartmaatschappij weer op Maastricht zou gaan vliegen. ‘Tot 2008 hadden we een verbinding met Maastricht’, bracht KLM-CEO Marjan Rintel in haar openingsspeech in herinnering. In 1966 richtte KLM een dochtermaatschappij op voor lokale vluchten, de NLM, het latere Cityhopper. Met het oog op de industrialisatie werd zodoende vanuit Schiphol via Eindhoven en via Rotterdam een verbinding van Maastricht met het westen gemaakt. ‘De bezettingsgraad was 35 procent. De directie sprak over een bevredigend resultaat’, memoreerde Rintel. ‘Dat kan je je vandaag de dag niet meer voorstellen’, haastte ze zich eraan toe te voegen. ‘Dat zou zorgelijk zijn. De aanschaf van een nieuwe vloot, de A3210neo en de A350, hadden we ons niet kunnen permitteren.’ 
Het slechtste idee ever!
Uiteraard stond Rintel stil bij het feit dat de luchtvaart in Nederland onder vuur ligt. ‘De maatregelen vliegen ons om de oren’, stelde ze. ‘Belasting op transferpassagiers, het slechtste idee ever!’ Dankzij het hub & spoke businessmodel kan KLM Nederland 170 bestemmingen aanbieden over de hele wereld. Het feedersysteem, waarin de airline overal in Europa passagiers ophaalt om ze op Schiphol te laten overstappen in een vliegtuig dat naar een ander werelddeel vliegt, is het fundament onder het grote netwerk van directe bestemmingen van Schiphol. Als thuisbasis is Nederland met tegen de achttien miljoen inwoners te klein om zoveel lijndiensten in stand te houden. ‘Wij hebben geen Eiffeltoren, wij hebben geen achterland, wij moeten het doen met dit systeem om het kleine Nederland met de rest van de wereld te verbinden’, benadrukte Rintel. ‘Passagiers zullen niet minder gaan vliegen, die kiezen voor Frankfurt of Brussel.’ Overigens is ‘het slechtste idee ever’ vooralsnog van de baan. ‘De enige manier om zoiets wel te doen is door het in Europees verband te regelen’, aldus Rintel. Volgens haar ‘lijkt het erop dat verkiezingskoorts het gezonde verstand heeft verdrongen.’ 
Een beter resultaat
‘Vliegen moet echt schoner, stiller, zuiniger. Dat nemen we serieus. Ook onze kinderen en kleinkinderen moeten van de wereld kunnen blijven genieten. Verduurzaming voorop’, hield de KLM-CEO haar gehoor voor. Opnieuw memoreerde ze de aanschaf van een geheel nieuwe vloot voor zowel de Europese als de intercontinentale bestemmingen en dat niet alleen voor het vervoer van passagiers maar ook voor dat van vracht. Het anders inzetten van het netwerk, namelijk met gebruikmaking van zowel lucht- als spoorwegen, het anders vertrekken en het anders aanvliegen van luchthavens, staan voor reductie van zowel geluid als van CO2. ‘Dat geeft een veel beter resultaat dan vlieg minder, minder, minder. We bestaan 104 jaar en we willen graag ouder worden.’
Hints
De voormalige NS-topvrouw deelde wel enkele hints uit om het air/rail-aanbod te kunnen versterken. Zoals een mooi, sneller spoor aanleggen naar Berlijn: ‘Als reizigers in vier uur naar Berlijn kunnen in plaats van zes uur, kunnen wij veel vluchten schrappen.’ Het laten rijden van treinen door Eurostar op zaterdag en zondag was een andere suggestie, evenals het verder ontwikkelen van het partnership. ‘We hebben een groot blok ingekocht in de trein van de Thalys. En we liften graag mee op het nieuwe treinstel, de ICNG, die ik zelf nog heb ingekocht. Graag maken we gebruik van treinverbindingen waar vliegtuigverbindingen overbodig zijn en ook helemaal niet meer hoeven.’ Ze verklapte in haar NS-tijd erg te hebben moeten wennen aan het gebruik van het woord reizigers in plaats van passagiers.
Air/rail-aanbod versterken
Intussen steeg de spanning onder de genodigden, zij het met uitzondering van de uitgenodigde journalisten die een dag eerder al een persbericht hadden ontvangen. Duidelijk was dan inmiddels wel dat het Delftsblauwe miniatuurhuisje 104 gebaseerd zou zijn op een bouwwerk in Valkenburg, alleen wáár dan? Maar toen Rintel aangaf dat ‘de keuze ook symbool staat voor de gezamenlijke toekomst van KLM en NS, waarin we steeds verder ons air/rail-aanbod versterken om korte afstandsvluchten te vervangen’, konden alle aanwezigen weten op welk gebouw de keuze dit keer was gevallen. ‘Soms staan de huisjes de volgende dag al op Marktplaats’, zei Rintel om vervolgens de hoop uit te spreken dat dit niet zou gaan gebeuren met de replica van het Valkenburgse station.
Tijdreiziger
Wie dacht dat huisje 104 het volgende moment aan de burgemeester van het Limburgse toeristenstadje zou worden aangeboden, vergiste zich. Een tijdreiziger in Steampunk-ornaat kwam de bühne op en nam het publiek mee in het geluid van de spoorwegen en de luchtvaart. Te beginnen bij het Valkenburgse treinstation dat geopend werd op 23 oktober 1853. Als je je ogen sloot waande je echt dat er een stoomtrein op gang kwam, zo natuurgetrouw als de man het geluid nabootste. Vervolgens klonk het geluid van een van de eerste De Havilland D.16’s waarmee KLM op 7 oktober 1919 haar eerste vlucht vanaf Schiphol maakte, gevolgd door het geluid van KLM’s eerste straalvliegtuig in 1960, een DC-8. ‘Spoorwegen waren toen al veel duurzamer want die gingen al elektrisch’, merkte de tijdreiziger op. Het geluid van vogels volgde, van een voorbijrijdende Puch, van de snelweg met onder meer de geluiden van de auto van de Valkenburgs burgemeester, een Harley Davidson en een aanrijding. De tijdreiziger nam het verraste gehoor mee het vliegtuig in. De pingpong-geluiden, het toilet. Het publiek moest bukken toen er een 787 een rondje maakte boven Valkenburg. ‘De tijd tikt verder, gaat maar door’, besloot de tijdreiziger. ‘Heel misschien zie ik u over vijftig jaar terug en dan vertel ik hoe. Ik trek het verleden naar de toekomst. KLM en spoorwegen, tot in de toekomst.’ In een waas van stoom verdween de beste man van het toneel, naar tiktak, ergens in de tijd.
Geschiedenis bekrachtigen en verknopen
En toen was er dan toch het moment waarop Marjan Rintel de Valkenburgs burgemeester, Daan Prevoo, uitnodigde huisje 104 in ontvangst te nemen. ‘In Nederland trakteert iemand die jarig is. In dit geval ons met de keuze voor dit gebouw, dit station, waar we onze geschiedenis bekrachtigen en verknopen’, sprak de burgervader. ‘De oudste luchtvaartmaatschappij, bij het oudste station van Nederland, van het oudste spoorwegbedrijf in Europa, en dat in de oudste toeristische stad van Nederland, met de oudste VVV, opgericht in 1885, hier te Valkenburg aan de Geul.’ Ook hij nam het publiek mee terug in de tijd, een luchtfoto van het toeristische stadje tonend uit 1926. ‘KLM en Valkenburg troffen elkaar toen de gemeente een luchtfoto bestelde bij KLM Aerocarto, vijf jaar na de oprichting.’ Het tweede trefpunt stamt uit 1955 en is terug te vinden in een van de mergelgrotten die de gemeente rijk is, een kunstwerk, gemaakt met houtskool, dat een Lockheed Constellation van KLM laat zien in combinatie met een verkeerstoren en verschillende steden, waarbij Valkenburg in het midden is gepositioneerd. ‘Het is gemaakt en onthuld ten gevolge van de uitbreiding van de landingsbaan’, lichtte Prevoo toe.
Opnieuw in de schijnwerpers
‘Vandaag staan hier opnieuw in de schijnwerpers de luchtvaart, de spoorwegen en de gemeente’, vervolgde Prevoo. ‘Een belangrijk deel van onze economische en toeristische geschiedenis komt hier bij elkaar. Luchtvaart en spoorwegen zijn belangrijke aanjagers geweest voor toerisme wereldwijd. Reizen naar plaatsen is in bijna alle gevallen een beloning, het verruimt je blik en kennis over andere plaatsen en culturen. Je overstijgt grenzen, het draagt bij aan je welzijn en ontwikkeling. Dat zijn de waarden die we omarmen in wat en wie we zijn. En vandaag is een mooi markeerpunt van het besef van onze oude vriendschap die ik met trots zal uitdragen.’ Een tip voor een KLM’s volgende verjaardag had de burgervader ook: ‘Een ruïne in Delftsblauw.’ Maar daarmee hintte hij er vooral om nog eens terug te komen in zijn stad. Met een korte filmpresentatie werd duidelijk hoeveel moois het mergelstadje te bieden heeft.
Verschillend
