Close Menu
  • Home
  • Recent
  • NL Nieuws
  • Achtergrond
  • Editors’ Choice
  • Rubrieken
    • Analyse
    • Boeken
    • Column
    • Foto-artikel
    • Historische Luchtvaart
    • Interview
    • Longread
    • Militair
    • Opinie
    • Podcast
    • Travel
  • Webshop
  • Werken in de Luchtvaart
  • Account
Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn YouTube WhatsApp
  • Over Up in the Sky
  • Vacature plaatsen
  • Adverteren
  • Team
  • Tip de redactie
  • Contact
Facebook X (Twitter) Instagram LinkedIn YouTube WhatsApp
Login
0 Winkelmandje
Up in the SkyUp in the Sky
  • Home
  • Recent
  • NL Nieuws

    Cao-overleg klapt: KLM-grondpersoneel staakt

    24/06/2025

    KLM doet dringende oproep

    24/06/2025

    Transavia gaat over op nieuwe livery

    24/06/2025

    KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

    23/06/2025

    Balletje ligt bij Eindhoven Airport

    22/06/2025
  • Achtergrond

    Slot in Marokko: de koning krijgt voorrang | Column

    21/06/2025

    Fokker moest plat

    21/06/2025

    Veteranentranen | Column Goof

    15/06/2025

    KLM-avontuur: nachtelijk zeilen

    14/06/2025

    De meest briljante Nederlandse vliegtuigbouwer? | Interview

    14/06/2025
  • Editors’ choice

    Air India-CEO geeft details over gecrashte 787

    23/06/2025

    KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

    23/06/2025

    Balletje ligt bij Eindhoven Airport

    22/06/2025

    Air India grijpt na 787-crash in op Schiphol

    21/06/2025

    Fokker moest plat

    21/06/2025
  • Rubrieken
    • Analyse
    • Boeken
    • Column
    • Foto-artikel
    • Historische Luchtvaart
    • Interview
    • Militair
    • Longread
    • Opinie
    • Podcast
    • Travel
  • Webshop
  • Werken in de Luchtvaart
Up in the SkyUp in the Sky
Home»Algemeen»Naast het nieuws»Achtergrond»Wat doen die witte vliegtuigstrepen in de lucht?
Achtergrond

Wat doen die witte vliegtuigstrepen in de lucht?

Lieneke KoornstraDoor Lieneke Koornstra28/10/2023Leestijd: 8 minuten
Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email
© Breuno de Kruif
Delen
Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email

Vorige week hoorde ik iemand zeggen dat er op wereldwijde schaal vanuit vliegtuigen chemicaliën worden gesproeid om de mensheid te vergiftigen. Die vliegtuigstrepen, hoog in de lucht, zouden er de stille getuigen van zijn.

Een ander woord voor vliegtuigstrepen is contrails, een samenvoeging van de Engelse woorden condensation (condensatie) en trails (sporen). Volgens mijn gesprekspartner ‘absoluut niet te verwarren met chemtrails’. Onder het genot van een hapje en een drankje beweerde hij zeer stellig dat contrails na een paar minuten weer verdwijnen en dat chemtrails (chemische sporen) uitwaaieren en als melkachtige sluiers blijven hangen in de lucht. Zijn opvatting is terug te vinden op de website van het Landelijk Meldpunt Chemtrails. ‘Elke dag worden we besproeid met chemtrails’, aldus de site, ‘chemische stoffen die vol zitten met nanodeeltjes aluminium, strontium, barium, polyiamide fibers en tal van andere stoffen die niet dienstbaar zijn voor mens, dier en natuur.’ Mijn gesprekspartner beweerde stellig dat die stoffen gesproeid worden door militaire tankvliegtuigen, gespecialiseerde privémaatschappijen zoals Evergreen, en een aantal burgerluchtvaartmaatschappijen waaronder Ryanair. De man riep bij mij associaties op met een dominee uit de kerk van mijn jeugd die vooral heel veel hel en verdoemenis predikte. Uiteraard kregen we het nog over de bezetting van de A12 door Extinction Rebellion. Ja, daaraan nam hij meermaals deel.

© Breuno de Kruif
© Breuno de Kruif

Aantal motoren

Dat vliegtuigen hun sporen achterlaten in de lucht behoeft geen twijfel. Wanneer je een vliegtuig zo’n spoor ziet maken, kan je, als je goed kijkt, voordat het aantal strepen zich vermengt tot één dikke witte streep, zien hoeveel motoren er onder die machine hangen. Bij vier strepen betreft het een Boeing 747, Airbus A380 of Antonov An124, bij drie kan het nog gaan om een van de weinige nog vliegende McDonnell Douglas MD-11’s, bij twee wordt het moeilijk om enig idee te hebben van het type omdat de commerciële luchtvaart tegenwoordig vooral uit twinjets bestaat.

© Breuno de Kruif
© Breuno de Kruif

Warm of vochtig en koud

Of een vliegtuig een zichtbaar spoor achterlaat, hangt af van de lucht waarin het zich bevindt. Is de lucht warm dan zal het geen witte strepen trekken, is de lucht vochtig en koud, dan gebeurt dit wel. Het spoor ontstaat als de hete vochtige waterdamp uit de uitlaten van het vliegtuig zich mengt met de buitenlucht. Is de lucht niet al te droog, dan condenseert en bevriest de waterdamp in de koude lucht. Je kunt dit vergelijken met je adem die een wolkje achterlaat als het koud is. Hoe vochtiger en kouder de lucht, hoe dikker het spoor en hoe langer het blijft hangen. Het merendeel van de vluchten vindt plaats op zo’n tien kilometer boven het aardoppervlak. Omdat het daar om en nabij de veertig graden vriest, bevat de lucht daar weinig waterdamp. De extra waterdamp die de vliegtuigmotoren bewerkstelligen, brengt daardoor wolkvorming in de vorm van ijskristallen teweeg. Deze ijskristallen vormen de voor ons zichtbare vliegtuigstrepen. Weerkaatst de ochtendzon in de ijskristallen, dan zijn de strepen extra goed zichtbaar. In geval van een strakblauwe lucht laat het lijnenspel zich eveneens goed zien. Op de foto’s hieronder, die vanuit de cockpit zijn gemaakt, is duidelijk zichtbaar dat de aanvankelijk strakke vliegtuigstrepen als gevolg van turbulentie (onder andere van de zogturbulentie van het vliegtuig zelf) en temperatuurverschillen vervormen, en geleidelijk aan uitdoven.

© Guus Kieft
© Guus Kieft
© Guus Kieft
© Guus Kieft

Moderne motoren

De zichtbaarheid van de strepen kan ook nog aan het vliegtype liggen. Sommige moderne motoren produceren meer waterdamp en laten dus eerder sporen achter. De positie van de zon bepaalt de kleur van de vliegtuigstrepen. Vlak voor zonsondergang, als de zon dus laagt staat, kunnen ze felgeel of oranje kleuren. Ook andere wolken kunnen een rol spelen bij de kleur van vliegtuigstrepen.

© Breuno de Kruif

Mistbanken van ijskristallen

Dat er op sommige dagen massaal vliegtuigstrepen zijn te zien en op andere juist niet, heeft eerder met het weer dan met het aantal vliegbewegingen van die dag te maken. De vochtigheid van de lucht op hoogte die dag, is bepalend. Vliegtuigstrepen hebben een korte lengte en verdwijnen na enkele minuten als het vliegtuig door relatief droge lucht gaat. De ijsdeeltjes waaruit de wolken bestaan veranderen dan snel weer in waterdamp, waardoor de wolk verdwijnt. Het duidt op rustig hogedrukweer. Hangt er op tien kilometer hoogte een relatief vochtige lucht in combinatie met een noordelijke luchtstroom, dan concentreert de vochtige damp uit vliegtuigmotoren zich daardoor. Gevolg: er ontstaan een soort mistbanken van ijskristallen die grote gebieden met hoge bewolking kunnen worden. In dat geval zijn ze zelfs op satellietbeelden te zien.

© Breuno de Kruif
© Breuno de Kruif

Een gat in de wolk

Vliegtuigen kunnen niet alleen sporen creëren, ze kunnen ook wolken laten oplossen. Als een vliegtuig een stuk lager vliegt, kan door de hitte van de motoren juist een oplosspoor in de bewolking ontstaan. Eveneens kunnen ze in een dunne wolk een rond gat laten ontstaan met een doorsnede van enkele kilometers. Een vliegtuig dat door een wolk vliegt, veroorzaakt trillingen, schokgolven en wervelingen in de lucht. De onderkoelde druppeltjes in de wolk gaan trillen en kunnen daardoor gemakkelijk bevriezen. De ijskristallen die hierdoor ontstaan vallen, eenmaal groot genoeg, door hun gewicht omlaag, met een gat in de wolk als gevolg. Dergelijke gaten hebben geen enkel effect op het weer. Hoogstens kan de zon soms even flauw doorbreken. Alhoewel de vliegtuiggaten behoorlijk lang kunnen standhouden, lopen ze uiteindelijk gewoon weer vol met bewolking.

Spiraalvormige tekeningen

Vliegtuigen kunnen ook sporen maken vanaf de tips van de vleugels en het stabilo, zowel in de vorm van bibberige lijnen als van spiraalvormige tekeningen. Als een vliegtuig opstijgt, ontstaat aan de bovenkant van een vleugel een onderdruk ten opzichte van de onderkant van de vleugel. Aan de vleugeltoppen komen lage druk en hoge druk samen, die met elkaar de spiraalvormige turbulenties vormen aan de vleugeltoppen en zich zowel naar achteren als naar onder voortzetten. Deze zogturbulentie, ook wel vortex genoemd, is een stroming die zich in wervels verplaatst. Hoe meer liftkracht geleverd wordt bij het opstijgen, hoe groter de zogturbulentie achter het vliegtuig. Vandaar dat die bij een zwaarder vliegtuig groter is dan bij een lichter. Bij sommige toestellen zijn de vleugeltoppen naar boven omgebogen of spoilers aangebracht om de vortex te verzwakken. Zogturbulentie kan erin resulteren dat een lichtere machine die te snel na een zwaardere opstijgt, een ongewenste rolbeweging kan maken om de langsas. Heeft die machine onvoldoende hoogte/tijd om te herstellen van deze rol, dan is neerstorten veelal het gevolg. Er is een lijst van minimumwachttijden en afstanden opgesteld, waarbij de duur afhangt van de grootte van het toestel en die van zijn voorganger. Met het oog daarop zijn vliegtuigen ingedeeld in de klassen heavy, medium en light. De soms zichtbare vortex is eigenlijk ook een contrail.

© Breuno de Kruif

Regelrechte manipulatie

Natuurlijk produceren vliegtuigmotoren, evenals alle andere verbrandingsmotoren, vervuilende stoffen. Denk aan de CO2-problematiek en het fijnstof in de atmosfeer. Maar dit wordt hier niet stiekem in geloosd. Sommige mensen noemen contrails ten onrechte chemtrails, net zoals er mensen zijn die ten onrechte spreken over nierdialyse in plaats van hemodialyse. Dit komt puur voort uit onbekendheid met de materie. Dat het Landelijk Meldpunt Chemtrails stelt dat contrails geen chemtrails zijn is op zich terecht, maar de argumentatie hiervoor klopt in het geheel niet. De luchtvaart wordt hiermee ten onrechte in een kwaad daglicht gesteld, zoals ooit ook gebeurde met als heks veroordeelde vrouwen. Het ondertekenen van de door het Meldpunt gestarte petitie ‘Stop chemtrails en weermanipulatie nu!’ is volkomen zinloos: er bestaan geen chemtrails en het weer wordt niet gemanipuleerd. Het veronderstellen van het produceren van chemtrails door vliegtuigen is een voorbeeld van regelrechte manipulatie, behorend bij het vandaag de dag steeds meer in schwung zijnde complotdenken.

© Breuno de Kruif
© Breuno de Kruif

Opwarmingseffecten

Contrails hebben echter wel een wisselwerking met de stralingsbalans van de aarde en resulteert in opwarming van de atmosfeer. De jaarlijkse opwarmingseffecten van contrails zouden zelfs twee keer zo groot kunnen zijn als de cumulatieve effecten van CO2. Volgens SATAVIA, een organisatie die zich ermee bezighoudt luchtvaart groener te maken, is de negatieve impact van de luchtvaart op het milieu goedkoper in te perken door contrails aan te pakken in plaats van bijvoorbeeld te investeren in Sustainable Aviation Fuel (SAF). Het is een van de organisaties die digitale modellen aanbiedt om gebieden te identificeren waar de vliegtuigstrepen zich waarschijnlijk zullen vormen en in verband daarmee alternatieve routes voorstelt. Echter, een vluchtomleidingsstrategie kan de CO2-uitstoot verhogen en het luchtverkeersbeheer zeer ontwrichten.


Droom jij van een belangrijke rol in het luchtruim?
Dit is je kans!




Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend
VWO

Onderofficier Luchtgevechtsleiding – Werken bij Defensie

Uddel
MBO

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend
chemtrails CO2 contrails Lieneke Strepen
Delen: Facebook WhatsApp Twitter LinkedIn Email Copy Link
Lieneke Koornstra
  • Website

Redacteur. Haar passie voor schrijven en luchtvaart wist Lieneke te combineren als tekstschrijver en eindredacteur van de Farewell-boekenserie over de door KLM uitgefaseerde MD-11, Fokker F70 en Boeing 747. Haar publicaties over allerlei onderwerpen zijn zowel te vinden in diverse kranten en tijdschriften als op haar eigen website Supervisionair.

Gerelateerde Artikelen

Ryanair-baas bezorgd over Boeing

24/06/2025Redactie

Transavia gaat over op nieuwe livery

24/06/2025Redactie

Kon je vanuit de Concorde de ronding van de aarde zien?

24/06/2025Redactie
Recent

Duizenden passagiers gestrand in Qatar

24/06/2025

15 uur in de lucht: Qantas-vlucht eindigt waar hij begon

24/06/2025

Ryanair-baas bezorgd over Boeing

24/06/2025
Populair

Douane doet opmerkelijke vondst op Schiphol

19/06/2025

Trump-karavaan op Schiphol aangekomen

22/06/2025

KLM: ‘We hebben op dit moment drie gaten’

23/06/2025

Bedankt

Je ontvangt vanaf nu de nieuwsbrief!

.

Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend
VWO

Onderofficier Luchtgevechtsleiding – Werken bij Defensie

Uddel
MBO

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend
Up in the Sky
Facebook X (Twitter) Instagram YouTube LinkedIn WhatsApp RSS
  • Over Up in the Sky
  • Adverteren
  • Algemene voorwaarden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Manage Consent
  • Flying Insight
  • Contact
© 2025 UpFactory B.V. Alle rechten voorbehouden.

Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

Inloggen of account aanmaken

Welkom terug!

Log hieronder in op je account. Een account aanmaken kan bij het plaatsen van een bestelling.

Wachtwoord vergeten?