De Royal International Air Tattoo (RIAT) op RAF Fairford is de grootste jaarlijkse militaire vliegshow in Europa. Met veel exotische vliegtuigen, zonnig weer en nauwelijks afzeggingen van deelnemende luchtmachten, kunnen organisatie en bezoekers terugkijken op een fantastische show.
Na een paar moeilijke jaren (in 2020 en 2021 kon de show niet doorgaan vanwege de corona pandemie; in 2023 kampte het evenement met veel regen) is de editie van dit jaar weer terug op het oude niveau. De RIAT heeft een reputatie dat het vliegtuigen en luchtmachten weet te tonen die vrijwel nergens anders te zien zijn. Dit jaar waren Marokkaanse F-16’s in fraaie woestijncamouflage, een C295 van de Servische luchtmacht, de (voormalige Koninklijke Luchtmacht) F-16’s van de Jordaanse luchtmacht en een Noorse EH101 Merlin reddingshelikopter daar goede voorbeelden van.
“Viper Line” op Air Tattoo met Marokkaanse F-16’s © Leonard van den Broek “Viper Line” op Air Tattoo met vooraan twee Marokkaanse F-16’s © Leonard van den Broek Noorse luchtmacht EH101 landt op RAF Fairford voor de RIAT vliegshow © Lucien Blok Jordaanse luchtmacht F-16B landt op RAF Fairford. Dit is de voormalige Nederlandse F-16BM J-654 © Lucien Blok
Tijdens het vliegprogramma van de Air Tattoo zijn altijd meerdere demoteams te zien. Naast de Britse Red Arrows waren dat dit jaar vooral minder bekende teams. Zo was er bijvoorbeeld het team “Yellow Sparrows”, met zes gele Saab MFI-17’s van de Noorse luchtmacht. De lestoestellen staan gebaseerd op de vliegbasis Bardufoss in het noorden van Noorwegen. Het team deed er maar liefst drie dragen over om van Bardufoss naar Fairford te vliegen. Andere teams waren de Saudi Hawks (van de Saoedische luchtmacht), de Midnight Hawks (met vier Hawk straaltrainers van de Finse luchtmacht) en de Patrouille Suisse. Dat Zwitserse team was mogelijk voor het laatst te zien op de Air Tattoo: in 2025 gaat de F-5 uit dienst bij de Zwitserse luchtmacht. Wat dit precies betekent voor het voortbestaan van het team is nog onbekend. Vooruitlopend op het mogelijke afscheid, vlogen de Red Arrows en Patrouillse Suisse op zondag in een gezamenlijke formatie langs het publiek.
Traditiegetrouw bouwt organisatie van de Air Tattoo het programma op rond enkele thema’s. Dit jaar waren de thema’s onder meer 50 jaar F-16 en het 100-jarig jubileum van de Canadese luchtmacht. Om de 50e verjaardag van de F-16 te vieren, was een groot aantal landen uitgenodigd dat met de F-16 vliegt. Nederland spande daarbij de kroon; de Koninklijke Luchtmacht was met maar liefst vijf F-16’s aanwezig. Twee daarvan hadden een speciaal kleurenschema: de J-197 had een speciale beschildering vanwege het naderende afscheid van de F-16 en 45 jaar F-16 in Nederland. De andere F-16 (de J-616) was speciaal beschilderd vanwege 50 jaar F-16. Dit toestel is echter niet meer vliegwaardig en was eerdere deze maand over de weg naar Fairford vervoerd. De jubileumbeschildering werd vlak voor de show onthuld. Dankzij de Historische Vliegtuigen Volkel en de Bergingsdienst van de luchtmacht kreeg het vliegtuig deze kleuren en is het naar Fairford gekomen. Na de show zal de J-616 een plek krijgen als “poortwachter” op Volkel.
Staartbeschildering van Nederlandse F-16 J-197 © Wytze van den Broek “Viper Line” op Air Tattoo, aangevoerd door Nederlandse F-16AM J-616 © Leonard van den Broek Nederlandse F-16AM J-197 met speciale beschildering © Wytze van den Broek Nederlandse F-16AM J-197 in de start vanaf RAF Fairford © Leonard van den Broek
De lange rij met F-16’s werd aangevoerd door de Nederlandse J-616. Naast de vijf Nederlandse F-16’s waren in deze “Viper Line” F-16’s te vinden uit België, Griekenland, Jordanië, Marokko en Roemenië en de Verenigde Staten. Deense en Turkse F-16’s maakten deel uit van het vliegprogramma. De Poolse luchtmacht had het F-16 demoteam kort voor de show teruggetrokken, vanwege een fataal vliegongeval op een vliegshow in Polen eerdere deze maand.
De Deense F-16, in de Deense nationale kleuren, was de pechvogel onder de vliegende deelnemers. Na een geslaagde demo op vrijdag, kon het toestel op zaterdag niet vliegen vanwege technische problemen. Ook in de dagen erna heeft het niet gevlogen: zelfs op de maandag na de show kon het vliegtuig nog niet huiswaarts keren.
De Canadese luchtmacht was met een ruime delegatie aanwezig om het eigen 100-jarig jubileum mee te vieren. Het demoteam met de CF-188 (F/A-18) Hornet vloog voor met een fraai beschilderd toestel. Op de grond waren onder meer een CC-295 Kingfisher, een CC-177 (C-17A) Globemaster en een CC-130J Hercules te zien. De CC-295 is het nieuwe Search & Rescue patrouillevliegtuig van de Canadese luchtmacht. Aan boord van de CC-177 was een bijzondere “passagier” meegekomen: een Bell CH-146 Griffon helikopter van de Aerospace Engineering Test Establishment, het test- en onderzoeksinstituut van de Canadese luchtmacht. Op zondagavond werd deze helikopter al weer gereed gemaakt om mee terug te gaan in de C-17.
Een ander land met historische banden met het Verenigd Koninkrijk is Qatar. Het emiraat was tot 1971 een Brits protectoraat en heeft goede relaties met de Verenigde Staten en het VK. Sinds een paar jaar zijn er zelfs twee gezamenlijke luchtmachtsquadrons op Brits grondgebied, waarbij personeel van de Britse Royal Air Force en Qatar Emiri Air Force intensief samenwerken. E̩n Qatarees-Brits squadron met de Eurofighter Typhoon is gebaseerd op RAF Coningsby, het andere (een opleidingssquadron met de BAE Hawk Mk.167) heeft als thuisbasis RAF Leeming. Met deze samenwerking is het dus niet zo vreemd dat de Qatarese luchtmacht haar 50-jarig jubileum vierde met een ruime deelname aan de RIAT Рal was dit jubileum geen officieel RIAT-thema.
Qatarese Typhoon, Hawk en C-17 tijdens de Air Tattoo op RAF Fairford © Leonard van den Broek Qatarese NH90 landt op RAF Fairford voor de RIAT vliegshow © Lucien Blok Qatarese Hawk Mk.167 landt op RAF Fairford voor de RIAT vliegshow © Lucien Blok Qatarese Typhoon landt op RAF Fairford voor de RIAT vliegshow © Lucien Blok
Naast vier verschillende toestellen op de grond (NH-90, C-17, Hawk Mk.167 en Typhoon) was er ook een gloednieuwe F-15QA in de lucht te bewonderen. Dit type is de Qatarese versie van de Boeing F-15E en wordt door de Qatari’s “Ababil” genoemd. Twee F-15QA’s waren op Fairford, nog eens twee andere zijn op de Farnborough airshow aanwezig. De toestellen moeten nog worden afgeleverd aan Qatar en werden tijdens de RIAT indrukwekkend voorgevlogen door testvliegers van Boeing.
De Amerikaanse luchtmacht is altijd sterk aanwezig op de Air Tattoo. De USAF heeft geen vliegtuigen permanent gebaseerd op RAF Fairford, maar wel personeel. Sinds 2019 is er een detachement van het 99th Reconnaissance Squadron op Fairford aanwezig met enkele U-2S verkenningsvliegtuigen. Tijdens de Air Tattoo waren er dit jaar maar liefst twee U-2’s te zien: één U-2S vloog op vrijdag voor en werd na de landing op de static show gezet. Een tweede landde op vrijdag na een operationele missie, te zien aan de diverse sensor pods. Voor tenminste één Nederlandse luchtvaartenhousiast en vaste bezoeker aan de show ging hiermee een kleine wens in vervulling. Twintig jaar eerder had hij al eens op Fairford een U-2 gezien na zo’n verkenningsmissie, maar het was niet gelukt om er foto’s van te maken. Hij heeft twintig jaar moeten wachten op de herkansing!
Een Amerikaans vliegtuig dat zeker voor het laatst op Fairford aanwezig was, in elk geval namens de USAF, was de KC-10. Dit transport/tanktoestel gaat eind september uit dienst bij de Amerikaanse luchtmacht, op dit moment zijn er nog enkele KC-10’s operationeel bij de 60th Air Mobility Wing op Travis AFB. De opvolger was ook aanwezig tijdens de Air Tattoo: de Boeing KC-46 Pegasus, gebaseerd op de Boeing 767.
Uiteraard was het gastland zelf ook goed vertegenwoordigd. Op de grond waren diverse vliegtuigtypen van de RAF en Royal Navy te wonderen. Een Typhoon en F-35B van de Royal Air Force en twee Royal Navy Wildcat helikopters vlogen een demo.
Wat de thema’s van de Air Tattoo 2025 zullen zijn, is nog niet bekend. De data en locatie zijn dat wel: RAF Fairford, 18, 19 en 20 juli 2025. De ticketverkoop is reeds gestart.
Verschillend
