KLM heeft dit jaar heel wat te vieren: én haar 105-jarige bestaan én de ontvangst van haar eerste Airbus A321neo waarmee de blauwe luchtvaartmaatschappij een nieuw tijdperk inluidt.
Voorzien van de voor KLM kenmerkende hemelsblauwe livery staat de eerste Airbus A321neo voor ’s werelds oudste luchtvaartmaatschappij in de zon te schitteren. De reeks letters waarachter de machine staat opgesteld laat niet alleen geen enkele twijfel bestaan over het vliegtuigmerk en type, ook de kleur ervan is geheel in stijl met de huiskleur van de klant: in dit geval dus blauw. Voor een niet-kenner is het gewoon weer een zoveelste vliegtuig na de duizenden exemplaren die er in de afgelopen honderd jaar zijn gebouwd, voor degene die er iets meer van weet is het de zoveelste twinjet, voor de fijnproever is het een toestel dat zich onderscheidt van haar voorgangers in een wereld waarin vliegen schoner, stiller en zuiniger moet worden.
Niet de eerste keer
De keus van de KLM-groep om haar Boeing 737-700/800/900’s te laten plaatsmaken voor Airbus A320/A321neo’s werd op 16 december 2021 een feit. Deze omschakeling vraagt de nodige voorbereiding, met name op het gebied van omscholing van allerlei betrokken disciplines waaronder de cockpitcrew, de technische dienst en de bagageafhandeling. Bepaald geen sinecure, maar voor KLM is het niet de eerste keer dat zij naar een ander merk switcht. De airline vloog in haar 105-jarige bestaan nog nooit met slechts één merk zoals bijvoorbeeld EL AL dat sinds begin jaren zestig tot vandaag de dag doet met Boeing. Voorafgaand aan de keus voor haar eerste Boeing 737-300 vloog de Nederlandse flagcarrier op haar Europese bestemmingen met de Douglas DC-9 (1966 – 1989) en de Fokker 100 (1989 – 1998). Wie vol overtuiging durft te beweren dat de luchtvaart sinds het begin van het straaltijdperk nauwelijks enige vooruitgang heeft geboekt waar het de geluidsproductie en de uitstoot betreft, zou toch echt eens op YouTube naar de sounds van deze voorgangers van KLM’s nieuwste paradepaardje moeten luisteren en vooral ook even naar het roetspoor moeten kijken dat ze de lucht in blazen.
Fluitgeluid
Al is de A321neo niet de eerste Airbus die deel gaat uitmaken van de blauwe vloot (KLM vliegt immers sinds 2005 met de A330 en van 1983 tot 1997 deed zij dat met de A310) Wouter van Wersch, Executive Vice President van Airbus, beschouwt de levering ‘aan de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld’, als een van de vijf topmomenten in zijn leven. Hij verheugt zich op een jarenlange samenwerking, waarbij deze airline ook nog eens orders heeft lopen voor de Airbus A350. ‘Airbus heeft een duidelijke visie op verduurzaming, gezien wat er gaande is op Schiphol van groot belang voor KLM’, stelt hij om vervolgens te benadrukken dat voor het realiseren ervan allerlei partijen nodig zijn, behalve vliegtuigbouwers en airlines ook onder meer regeringen, elektraleveranciers en SAF-producenten. ‘Aan het fluitgeluid is gewerkt’, reageert hij als de klacht van een aantal omwonenden van Schiphol ter sprake komt dat de neo een dergelijk geluid produceert bij passages. ‘Bij eerder geleverde exemplaren zaten er holtes onder de vleugel die er debet aan waren. Vandaar dat wij een retrofit aan de gebruikers hebben geleverd. Bij de nieuwste exemplaren, dus ook bij de PH-AXA, is die er standaard in verwerkt.’
Schoner, stiller, zuiniger
Marjan Rintel, KLM-CEO, noemt het een ‘spannend moment’ om de PH-AXA in het echt te gaan zien. Tot nog toe was dat alleen nog maar het geval op door vliegtuigspotters gemaakte foto’s. ‘Het is zeer speciaal voor mij dit nieuwe type in ontvangst te nemen dat een symbool is voor onze ambitie om vliegen schoner, stiller en zuiniger te maken’, zegt de KLM-topvrouw. Het is voor haar de eerste keer dat zij een nieuwe machine ophaalt bij de fabriek. Dat het toestel zuiniger is valt moeilijk te ontkennen. In vergelijking met de Boeing 737-700/800/900 verbruikt het zo’n 20% minder brandstof. Dat betekent dus ook zo’n 20% minder CO2-uitstoot en dus schoner. Dit is echter gerekend per passagier. Voor het vliegtuig zelf komt het neer op zo’n 3 à 4%. Volgens Airbus is het geluidsniveau van de Neo’s 51% lager dan dat van de huidige Boeings 737. In de praktijk komt dat neer op 3 decibel. Of dit werkelijk hoorbaar is, hangt vooral af van de geluidsbeleving. Zo kan iemand meer hinder ondervinden van een windgong (in Groot-Brittannië het meest gehate tuinaccessoire) dan van een Boeing 747. En hoe je het ook wendt of keert: helemaal stil zal een vliegtuig nooit worden: het geluid van luchtverplaatsing blijf je immers houden. Daarom hoor je bijvoorbeeld ook een Tesla voorbijkomen.
Slim gekozen
Het woord neo dat deel uitmaakt van de typenaam A321neo, staat voor ‘New Engine Option’. De gebruiker kan kiezen uit een tweetal motortypes: de PW1127G-JM van Pratt & Whitney of de CFM LEAP-1A26 van CFM International. De KLM-groep koos voor die laatste. Met hun bolronde vorm lijken ze nog nauwelijks op de ‘sigaren’ van weleer. Om maar even voort te borduren op deze metafoor: die laatste kan je vergelijken met een Panetela die 10,32 mm dik is, die eerste met een Figurado die maar liefst 17,88 mm in omvang meet. Het woord leap is slim gekozen door de fabrikant, het moet mogelijke kopers erop attenderen dat de keus voor dit product een sprong inhoudt naar een schonere, stillere, zuinigere vliegtuigmotor.
Zoveel als je kunt
Rintel noemt de vlootvernieuwing essentieel. ‘Het is een cruciaal element van onze strategie om duurzamer te vliegen.’ Het idee om de serie naar vlinders te noemen is geheel in lijn met de transformatie die KLM wil doormaken naar een duurzamere luchtvaart. ‘Net als de transformatie van rups naar vlinder’, betoogt de KLM-CEO. Niet dat de 105-jarige luchtvaartmaatschappij ooit een van haar vliegtuigseries naar vlinderlarven heeft genoemd. Wel onder meer naar vogels, luchtvaartpioniers, steden, componisten, nationale parken en pleinen. De PH-AXA die staat te schitteren in de zon achter die megagrote letters die aan de lettergroep I amsterdam herinneren, is voorzien van de naam Koninginnenpage. De namen van de drie A321neo’s die KLM nog dit jaar ontvangt zijn Braamvlinder, Citroenvlinder en Porseleinvlinder. Naar verwachting volgen er in het komende jaar nog zo’n zes à acht stuks. A320neo’s maken ook deel uit van de door de KLM-groep geplaatste reuzenorder. Rintel: ‘Tegen de tijd dat we over beide types beschikken zullen we kijken welke van de twee het meest handig zijn om in te zetten op een bepaalde tijd en op een bepaalde bestemming. Het gaat erom vliegtuigen te vullen zoveel als je kunt.’
Nu het nog kan
Met de registratie van haar eerste A321neo als PH-AXA borduurt KLM verder op haar traditie om die betrekking te laten hebben op het vliegtuigmerk. Voor haar Boeings begint de lettercombinatie steevast met een B, voor haar Airbussen met een A. Voor een type waarvan de blauwe maatschappij veel machines rijk is, wordt het hele alfabet afgegaan. Voor haar Airbus A310-200’s resulteerde dit in PH-AGA tot en met PH-AGK, voor haar A330-200’s in PH-AOA tot en met PH-AON en voor haar A330-300’s in PH-AKA tot en met PH-AKF. Het laat zich dus raden wat de registraties voor de volgende KLM-blauwe A321neo’s zullen zijn. Voor de goede orde dient hierbij nog wel te worden opgemerkt dat de letter J is gereserveerd voor schaalmodellen en dat de X en de Q dat zijn voor flight simulators. En dan nog weer zijn er uitzonderingen. Zo is voor de registratie van de flight simulator voor de A330 niet gekozen voor de X of Q maar voor de G: PH-AOG, wat in vliegerjargon staat voor Airplane On Ground. En zo ontbreekt de PH-AKC bij de A330-300 omdat registraties van verongelukte machines nooit worden hergebruikt. Saillant detail: deze op 17 december 1937 verongelukte Koolhoven F.K.43 was voorzien van een vlindernaam: Citroenvlinder. Misschien toch maar de PH-AXC van de naam van een andere schubvleugelige meegeven? Met een ander toestel van het type Koolhoven F.K.43, de PH-ASN, dat indertijd als Nonvlinder het luchtruim koos, gebeurde er geen ongelukken. Toch maar kiezen voor die naam nu het nog kan?
Winst behalen
Met de totale vlootvernieuwing die bij KLM gaande is, is volgens de KLM-CEO zo’n 7 miljard euro gemoeid. Hoe dat te verantwoorden valt in het licht van het operationele verlies van 31 miljoen euro dat de KLM-groep in het eerste halfjaar van 2024 leed? Rintel: ‘Het gaat om de korte en de lange termijn. Op de korte termijn moeten we de broekriem aanhalen, de kosten en investeringen tegen het licht houden maar wel blijven investeren in een nieuwe vloot om duurzamer te worden.’ Niet alleen op de afbouw van de groei in indirect personeel is al ingezet, ook zijn er vraagtekens komen te staan achter het geld stoppen in een nieuw hoofdkantoor. ‘Een nieuwe vloot helpt bij de kostenreducering’, betoogt de KLM-topvrouw. Op het gebied van de vlootvernieuwing blijft het niet bij de vervanging van de Boeing 737-700/800/900 door de A320/321neo waarvan er in totaal honderd toestellen zijn besteld met opties op nog eens zestig, te verdelen onder KLM, Transavia Nederland en Transavia Frankrijk. De Boeing 777-200ER, Airbus A330-200/300 zullen worden vervangen door Airbus A350-900/1000. Wat betreft het vrachtvervoer waarvoor nu nog vier Boeing 747’s het luchtruim kiezen, zullen zowel KLM’s eigen 400 ERF’s als de 400BCF van Martinair plaats moeten maken voor de Airbus A350F. Dat deze niet over een neusdeur beschikt zoals de Jumbo, wuift Van Wersch weg door te attenderen op de extra grote vrachtdeur van de nieuwkomer. Rintel voegt er enthousiast aan toe dat ter zake het item stiller vooral winst te behalen is als de 747’s eenmaal zijn vervangen. Dat zal in 2027 zijn als de A350F’s geleverd worden.
Overgestapt
Dat Airbus goede zaken doet is goed te zien op haar vestiging in Hamburg-Finkenwerder, dat slechts één van de vier is (de andere bevinden zich in Toulouse, Mobile en Tianjin). Terwijl in de diverse bedrijfshallen tientallen rompdelen worden gemaakt, staan overal op het terrein A320/321neo’s die over niet al te lange tijd door airlines in ontvangst genomen kunnen worden. Daaronder minstens vier exemplaren voor de Indiase budgetmaatschappij IndiGo van ex-KLM-topman Pieter Elbers. ‘Zeker zo’n honderd klanten die eerder met de 737 vlogen zijn overgestapt op ons product’, aldus Van Wersch. Nadat als blijvende herinnering aan het begin van het KLM A320-tijdperk diverse geschenken worden uitgewisseld waaronder een sierlijk gekromd fanblad van de CFM LEAP-1A26-motor, is het tijd voor de vlucht van de PH-AXA naar haar thuishaven.
Niet kantelen
Bij binnenkomst van het fonkelnieuwe toestel springt meteen de sfeervolle ledverlichting in het oog die aan elke fase van de vlucht kan worden aangepast. Bij KLM is deze, geheel passend bij haar huisstijl, sfeervol blauw. Handbagagekoffers kunnen met vijf exemplaren naast elkaar handig worden opgeborgen in de ruim bemeten bagagebakken. De stoelen (een 3-3 -indeling) zijn breder en kunnen, voor de één tot grote vreugde, voor de ander tot groot verdriet, niet kantelen. De standaardtafeltjes zijn lekker groot, wel zo fijn als je tijdens de vlucht iets wilt doen met je laptop. Erboven bevindt zich zelfs nóg een tafeltje met een cupholder en plaats voor je telefoon. Opladen van dat apparaat is aan boord ook mogelijk maar dan moet je wel zorgen dat je over een kabeltje beschikt dat in een USB-C-poort past. In het netje kan je naast alles wat er al in zit een boek kwijt. Dat moet dan een niet al te dik exemplaar zijn omdat dit natuurlijk wel van je beenruimte afgaat.
Een uitermate slimme zet
Precies op de geplande tijd worden de motoren gestart. Met een wingwave verlaat de AXA de plek waar zij in elkaar is gesleuteld. Na zo’n veertig minuten wordt de landing ingezet op de Buitenveldertbaan waardoor tijdens de nadering praktisch over het KLM-hoofdkantoor in Amstelveen wordt gevlogen. Langs de baan ziet het zwart van de vele vliegtuigspotters. Ook op het luchthaventerrein doemen op allerlei plekken mensen op die de aankomst met eigen ogen willen aanschouwen. In een van de hangars op Schiphol-Oost vindt een warm welkom plaats met vele genodigden, waaronder Barry Madlener, de nieuwe minister van Infrastructuur & Waterstaat. Een uitermate slimme zet natuurlijk om deze bewindsman bij het feestje te betrekken. In zijn speech benoemt hij de sfeer van polarisatie die aangaande de luchtvaart is ontstaan. Met alle belanghebbenden wil hij weer ouderwets gaan polderen. ‘Kritische bewoners rond Schiphol mogen verwachten dat het kabinet hen beschermt tegen geluid. De luchtvaartmaatschappijen mogen verwachten dat ze economisch een toekomst hebben’, houdt hij de feestvierders voor. ‘We zullen nooit iedereen gelukkig kunnen maken, maar ik ga wel mijn best doen dit op een goede manier aan te pakken.’ 
Ingezet
Vanaf 16 september wordt de A321neo ingezet op routes naar Kopenhagen, Berlijn en Stockholm. Vanaf eind oktober zal de machine ook Parijs, Praag, Wenen, Londen, Edinburgh, Madrid, Manchester en Zürich aandoen.
Winnen
Op 7 oktober is het opnieuw tijd voor een feestje als KLM haar 105de verjaardag viert. Het zou mooi zijn als de luchtvaartmaatschappij op die dag haar tweede A321neo kan ophalen. Daarover is nu nog niets bekend, net zomin als over het huisje dat ook dan weer traditiegetrouw zal worden onthuld. Op Facebook loopt een prijsvraag, georganiseerd door Elly van Driel, waarbij kan worden geraden naar de plaats waar het pand te vinden is waarop huisje 105 is gebaseerd. Er is een KLM-huisje te winnen. Bij meerdere goede inzendingen wordt er geloot.
Verschillend
_(2).jpg){kind=link}
_underside_Italy.jpg){kind=link}
