Een week geleden nam de Koninklijke Luchtmacht na 45 jaar afscheid van de F-16. De afgelopen maanden blikte Up in the Sky al terug op de operationele carrière van het toestel bij de Nederlandse luchtmacht: de beginjaren van de F-16, de acties boven Joegoslavië, de Nederlandse F-16’s op missie het Midden-Oosten en de F-16’s van het Solo Display Team. Vandaag tot slot: de terugblik op de speciale (jubileum)beschilderingen van Nederlandse F-16’s.
In 1979 ontving de Koninklijke Luchtmacht haar eerste: F-16B J-259. In 1989 werd tijdens de Open Dag op vliegbasis Volkel, stilgestaan bij “Tien jaar F-16”. Diezelfde J-259 kreeg toen een speciaal beschilderde staart. Fast forward naar 2019, toen bij “40 jaar F-16” opnieuw een toestel (ditmaal de J-642) een speciale staart kreeg. Dit jaar kreeg zoals bekend de J-197 een speciale beschildering, vanwege 45 jaar F-16’s in Nederland en het naderende afscheid.
Meestal werd bij jubilea of andere gelegenheden alleen de staart speciaal beschilderd. Bij hoge uitzondering kreeg het hele toestel een ander verfje. In 1998 bestand de Koninklijke Luchtmacht 85 jaar. De J-236 kreeg een speciaal dag/nacht kleurenschema, waarbij de linker- en rechterzijde van het toestel totaal verschilden. Dit toestel werd ook af en toe gebruikt als “demokist“. Andere F-16’s die een complete “make-over” kregen, waren doorgaans niet meer vliegwaardig. Zo kreeg de J-222 in 2010 een volledig tijgerjasje ten tijde van de Tiger Meet op Volkel. De J-229 werd in 2019 gespoten in het rood-wit-blauwe kleurenschema van de YF-16, het prototype van de F-16. Beide toestellen waren al lange tijd in gebruik als instructiekist en niet meer in vliegende staat. Recenter voorbeeld is de J-616, die vanwege de 50e verjaardag van het type een speciale beschildering kreeg. Dit toestel gaat in de toekomst ten toon gesteld worden bij vliegbasis Volkel.
F-16 J-236 tijdens de Open Dagen van de luchtmacht op vliegbasis Leeuwarden in 1998 (c) Leonard van den Broek F-16 J-236 op RAF Fairford in 1998 (c) Leonard van den Broek F-16 J-222 tijdens de Tiger Meet in 2010 op Volkel (c) Leonard van den Broek F-16 J-229 tijdens de Luchtmachtdagen in 2019 op Volkel (c) Leonard van den Broek De J-616 in speciale beschildering op de Britse vliegshow RIAT in 2024 (c) Wytze van den Broek
Als een van de F-16’s een speciale staartbeschildering kreeg, was dit vaak vanwege een jubileum van een operationeel squadron. Het navolgende overzicht is verre van compleet, maar geeft een redelijke indruk van de gekleurde staarten van Nederlandse Falcons. Wat vooral opvalt is dat in 40 jaar tijd de staartbeschildering een ontwikkeling heeft doorgemaakt! Vergelijk de staart van de J-252 uit 1983 (40 jaar 322 squadron) maar eens met die van de J-879 uit 2018 of de J-871 uit 2021. Het Friese 322 squadron is het oudste nog operationele squadron van de Koninklijke Luchtmacht en heeft ruim 40 jaar met het type gevlogen. In die periode kregen diverse F-16’s een “jubileumstaart”.
F-16 J-252 in 1983 met speciale staart voor 40 jaar 322 squadron (c) Collectie NIMH F-16 staart vanwege 50 jaar 322 squadron in 1993 (c) Leonard van den Broek Jubileum / demo F-16 in 2003, met jubileumbeschildering (60 jaar 322 sqn) (c) Leonard van den Broek J-876 werd in 2008 beschilderd vanwege 65 jaar 322 sqn (c) Leonard van den Broek In 2013 vierde 322 sqn het 70 jarig jubileum (c) Leonard van den Broek In 2018 kreeg de J-879 speciale kleuren vanwege 75 jaar 322 sqn (c) Leonard van den Broek In 2021 nam Leeuwarden afscheid van de F-16 (c) Peter Steehouwer
Het tweede Leeuwarder squadron is 323 squadron, met de Romeinse godin Diana in het squadronembleem. Diana prijkte verschillende keren op de staart van een F-16, de ene keer wat kuiser gekleed dan de andere. Soms werd een staartbeschildering zelfs ‘gecensureerd’, zoals met de beschildering in 1998 vanwege het 50-jarig jubileum.
Het Volkelse 312 squadron is zoals bekend het laatste operationele F-16 squadron. Naast de J-197 als ‘Farewell Falcon’ heeft 312 verschillende andere F-16’s met bijzondere beschildering gehad. ‘Huisartiest’ Peter van Stigt heeft in de afgelopen jaren diverse fraaie ontwerpen aangeleverd.
Tijgersquadrons van diverse luchtmachten staan bekend om hun onderlinge verbondenheid (in de NATO Tiger Association) en bijzondere beschilderingen, vaak met een ‘Tiger Meet‘ als aanleiding. Het Nederlandse 313 squadron ging in 1988 over op de F-16, toen nog op vliegbasis Twenthe. De wisseling van een opleidingstaak (op de NF-5) naar een operationele (gevechts)taak, was aanleiding om in 1990 het embleem te veranderen in een tijger. Sindsdien kregen verschillende F-16’s tijgerstrepen (of meer).
F-16B J-068 met tijgerstaart in 1993 © Leonard van den Broek F-16 met subtiele tijger markings in 2018 © Remco de Wit F-16AM J-055 met speciale beschildering in 2010, vanwege de Tiger Meet op Volkel © Leonard van den Broek Jubileumstaart op F-16AM J-196 vanwege 60 jaar 313 squadron in 2013 © Leonard van den Broek J-196 met jubileumstaart vanwege 60 jaar 313 squadron in 2013 © Leonard van den Broek
Ook andere, inmiddels opgeheven eenheden hebben in de loop der jaren hun jubilea gevierd met speciaal beschilderde staarten. De Koninklijke Luchtmacht heeft in totaal negen operationele F-16 squadrons gehad (306, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 322 en 323 squadron). Met de transitie naar de F-35, zijn daar nog drie operationele fighter eenheden van over (312 sqn en 313 sqn op Volkel, 322 sqn op Leeuwarden). Verder is 323 sqn nog actief op Leeuwarden als kenniscentrum van het Air Combat Command. 306 sqn vliegt met de MQ-9 Reaper. 302 sqn op Gilze-Rijen vliegt met de Apache en heeft de tradities en het embleem geadopteerd van 314 sqn. Hieronder een kleine selectie van F-16’s met jubileumstaarten van squadrons die niet meer actief zijn.
F-16A J-616 met jubileumbeschildering van 311 squadron (vliegbasis Volkel) in 1986 © Remco de Wit F-16A J-197 heeft drie keer een jubileumstaart gehad, de eerste keer in 1991 voor 311 sqn © Remco de Wit F-16A J-206 met jubileumstaart van 314 squadron in 1993. In 1995 werd 314 sqn opgeheven © Remco de Wit In 2002 had 315 squadron een F-16 in speciale beschildering vanwege het 50 jarig jubileum © Remco de Wit F-16A met jubileumstaart van 316 sqn 40 jaar in 1993. In 1994 werd 316 sqn opgeheven © Remco de Wit
Verschillend
VWO