Je droomt ervan te vliegen, om beroepsvlieger te worden. Misschien op een passagiersvliegtuig of als heli-piloot bij de luchtmacht, maar de droom, de goesting is er. Alleen ken je niemand in die wereld. Wat moet je doen om je droom een kans van slagen te geven?
Geïnteresseerden kunnen al bij voorbaat afhaken omdat ze een volkomen verkeerde voorstelling hebben van dingen. Aannames dus. Eén ding: piloten doen zo min mogelijk aan aannames! Spoileralert: het vliegersvak leren is niet bijzonder complex. Wel houdt het veel werk in. Naast de vlieglessen moet je veel verschillende theorievakken leren, maar je hoeft geen raketwetenschapper te zijn.
Erin vastbijten
Piloot worden vergt wel doorzettingsvermogen. Maar heb jij die passie dan heb je dat werk en die studie ervoor over. Dan bijt je je erin vast als een terriër en ga je ervoor. Omdat de blauwe luchten niet ophouden met wenken. Bovendien, als je van je hobby je werk maakt hoef je nooit meer te werken! Dat is ook het mooie van een baan als piloot. Je job houdt in dat je het vliegtuig naar de bestemming brengt. Ben je daar dan is daarmee de kous af. Je trekt de deur achter je dicht en… chill time! Niks performance reports invullen of KPI-dashboards maken, niks klantencontacten registreren, emails sturen of peinzen over een andere strategie. Heerlijk simpel, gewoon lekker sturen/vliegen. Maar hoe te beginnen? Waar ga je leren vliegen? Wat is er te koop? En wat kost het?
Compleet verkocht
Eerste overweging: boek eens een proefles. Ga naar een vliegschool bij je in de buurt: bijvoorbeeld Hilversum, Eelde, Seppe, Budel of Lelystad. Vertel over je motivatie, ga de lucht in met een instructeur en laat je introduceren in die mooie, enerverende luchtvaartwereld. In een gelikte Diamond, Katana of Cessna stappen en vervolgens zelf kunnen sturen, dat is zó vet! Waarschuwing: kans is groot dat je compleet verkocht raakt. Is deze optie te prijzig, zoek dan een zweefvliegclub op en ga voor zo’n veertig à vijftig euro mee de lucht in. Omhoog gelierd worden met de acceleratie van een Formule 1-auto is alleen al sensationeel! Zweefvliegen is de meest betaalbare en toegankelijke manier van vliegen in ons land. Je kunt het bekostigen van je supermarktbaantje. Bovendien is het heel gezellig omdat je het in clubverband doet. In Nederland heeft elke provincie wel een zweefvliegclub.
Hogere sferen
Ben je inmiddels zo verslingerd dat je zegt, hier ga ik (mijn) werk van maken, zoek dan eerst uit of je fysiek in orde bent om professioneel piloot te worden. Het maakt niet uit of je vroeg kaal bent of X-benen hebt, je borsten asymmetrisch zijn uitgevoerd of een bril draagt mits je oogafwijking niet groter is dan +5 of -6. Wat wel uitmaakt is onder meer of ze een hartruis detecteren of zien dat je kleurenblind bent. Voordat je veel geld in een opleiding gaat steken moet je weten of je gezond genoeg bent om het vliegersvak te kunnen uitoefenen. Dat betekent een EASA Class 1 medische keuring doen. Kosten driehonderd tot vijfhonderd euro. Sommige trainingsinstituten draaien het om en zeggen: doe eerst de selectie en dan pas de medische keuring. Mag je graag een jointje roken dan zou ik een maand of twee voor de keuring stoppen. Gaat je carrière hier van start dan was dat je laatste jointje tot je pensioen. Je wordt getest op druggebruik, steeds weer. Sneuvelt het hele vliegplan dan kan je weer gerust verder dampen. Ben je toch nog in hogere sferen
Sprokkelen
Eenmaal met je Class I medical op zak heb je in Nederland keuzes uit vliegscholen en echte opleidingsinstituten. Op elk zichzelf respecterend vliegveld vind je wel een vliegschool waar je kunt beginnen met je PPL, je Private Pilot License oftewel sportvliegbrevet. Er zijn legio mensen die via deze weg, modulair, hun brevetten hebben gehaald, vaak met een baan ernaast. Met het inkomen daarvan bekostigen ze de vliegopleiding. Modulair je brevetten halen betekent dus stap voor stap. Stap 1 je PPL halen. Stap 2 leren instrumentvliegen. Stap 3 je CPL, je Commercial Pilot License halen. En zo door. In je vrije uren sprokkel je door middel van zelfstudie de theorievakken, je deelcertificaten, bij elkaar. Het vergt een lange adem, het is duidelijk een meerjarenplan waaraan je wel moet blijven doorwerken want als je het een tijdje laat liggen verloopt de geldigheid van je theorievakken. Vaak vormt het kostenplaatje de overweging om voor deze weg te kiezen.
Geschikt materiaal
Het lastige van een vliegopleiding volgen is dat je van ‘Vadertje Staat’ geen enkele financiële bijstand krijgt zoals wanneer je naar een Universiteit of Hogeschool gaat. De een leent geld bij een suikeroom, de andere krijgt een erfenis. De opties kan je zelf wel bedenken, maar de geldcomponent kan dus een grote belemmering zijn en een vroege dood van de vliegerdroom betekenen. Kan je wel in één keer ruim een ton ophoesten dan kan je een keus maken voor een van de trainingsinstituten die Nederland rijk is. Hierbij doorloop je een selectieprocedure waarbij gekeken wordt of je geschikt materiaal bent om piloot te worden. Hieronder een overzicht van de meest bekende instituten in de Nederlandse vliegwereld.
KLM Flight Academy
De KFA, de voormalige Rijksluchtvaartschool, is hofleverancier van piloten voor KLM. De gehele opleiding wordt betaald door KLM en vindt plaats op vliegveld Eelde. Als men eenmaal in dienst is bestaat er een afbetaalplan voor de gemaakte opleidingskosten. Op de website van de KFA staat veel informatie, ook over de niet-goed-geld-terug-garantie als de student door bijvoorbeeld gezondheidsproblemen de opleiding niet kan voltooien. Toelatingseisen zijn minimaal HAVO met Engels, Wiskunde B en Natuurkunde. De studenten wonen tijdens de opleiding in een internaat op het vliegveld Eelde. De opleiding heeft een capaciteit van tachtig studenten per jaar. Gezien de al langer bestaande tekorten aan vliegers bij KLM, zijn de afgelopen jaren alle afgestudeerden van de KFA naar KLM gegaan. In tijden van een slechtere conjunctuur was dat wel eens anders. Bij KLM was er dan geen werk maar de afgestudeerden werden dan wel aangenomen bij bijvoorbeeld Lufthansa of Swiss. 
European Pilot Selection & Training (EPST)
Deze vliegschool in Maarssen leidt piloten op voor elke willekeurige luchtvaartmaatschappij. De meer dan duizend afgestudeerde piloten van deze opleiding vonden onderdak bij maatschappijen zoals Transavia, TUI, Corendon, Ryanair, easyJet, Air Astana en Norse Atlantic Airways. Menig vlieger gebruikt de hier opgedane ervaring om later alsnog een gooi te doen naar een baan bij KLM, simpelweg omdat dit een van de beste werkgevers van Nederland is. De opleiding kost 110.000 euro en dat is inclusief de EASA APS-MCC-cursus (waarover verderop in dit artikel meer) en onderdak. EPST gebruikt voor het praktijkgedeelte vliegscholen in Noorwegen, Zwitserland en Griekenland. Vindt de student na de opleiding niet gelijk een baan dan kan deze zonder extra kosten de simulators van EPST gebruiken om de flying skills op peil te houden.
EPST heeft met House of Pilots een overeenkomst die inhoudt dat HoP de aspirantvliegers voor een half jaar plaatst in een luchtvaartgerelateerde baan waardoor ze met hun inkomsten de toekomstige vliegopleiding al voor de helft kunnen betalen. Voor de andere helft van de kosten nemen ouders soms een extra stukje hypotheek of wordt er gewerkt met crowd funding. Moet de kandidaat-vlieger buiten eigen schuld de opleiding afbreken dan krijgt deze de kosten terug. Een geruststellende garantie. Toelatingseisen zijn HAVO met Engels en wiskunde B. De kandidaten krijgen in fase 1 van de selectie de zogenaamde Compass test, een in de luchtvaart veel gebruikte test die door EPST zelf is ontwikkeld.
AIS Flight Academy
Dit opleidingsinstituut is op vliegveld Lelystad gehuisvest. AIS is deels airline, deels vliegschool. De airline vliegt in Scandinavië charters en lijndiensten met de Bae Jetstream 32 en biedt zo de kans aan de eenmaal opgeleide piloten waardevolle vliegervaring op te doen als First Officer. De opleiding vereist minimaal MBO4 met Engels, wis- en natuurkunde. Kosten zijn bijna 120.000 euro. De opleiding vindt plaats op Lelystad en voor studenten is huisvesting mogelijk in de stad. Kosten van huisvesting zijn niet inbegrepen in het totale kostenplaatje. AIS maakt ook gebruik van de Compass test als initieel testprogramma voor toelating tot de opleiding. Online is veel informatie te vinden over deze test. Grote airlines maken er ook gebruik van in hun selectieprocedure. Het is niet onverstandig om je als kandidaat met de informatie die beschikbaar is beter voor te bereiden op de selectie.
Koninklijke Luchtmacht
Ook kun je bij de Koninklijke Luchtmacht je droom waarmaken. Dat traject loopt natuurlijk anders omdat je militair beroepsvlieger wordt, maar na je tijd bij Defensie kun je je militaire brevet relatief eenvoudig omzetten naar een commercieel brevet. De selectie bij de luchtmacht is uiteraard streng, maar met de juiste eigenschappen en voorbereiding kun je een heel eind komen. Defensie is op dit moment actief op zoek naar nieuwe vliegers.
Verschillend
Breda Aviation
Deze vliegschool is gebaseerd op vliegveld Seppe en kent veel verschillende opties om je skills pakket een extra dimensie te geven. Je kunt er opgeleid worden tot verkeersvlieger, maar als je werkzaam bent in de kleine luchtvaart dan kan je je bijvoorbeeld bij Breda Aviation verder bekwamen om vlieginstructeur of examinator te worden. Specialistische beroepen waar in ons land een tekort aan mensen voor bestaat.
Het bedrijf beschikt over een moderne vloot een -en tweemotorige toestellen met state of the art instrumentatie wat een goede opstap is naar het vliegen voor een luchtvaartmaatschappij. Afgestudeerden van Breda Aviation vliegen bij de bekende Nederlandse maatschappijen maar ook bij bijvoorbeeld Ryanair en SN Brussels Airlines. Kosten voor de opleiding zitten rond de 125.000 euro. BA heeft geen toelatingseisen om de opleiding te kunnen starten maar dat hebben de luchtvaartmaatschappijen wel dus die eisen moeten leidend zijn.
Modulair op eigen houtje
Bernard is een man die het over een andere boeg gooit om piloot te worden. Hij is begin dertig en werkzaam in de ICT. Toch bleef het gevoel dat hij ‘ergens anders moest zijn’ aan hem knagen. En dus sloeg hij de weg in van een modulaire vliegopleiding. Het verloop is hetzelfde als bij een vliegschool alleen maakt hij gebruik van een uitgekiend plan om de module PPL (sportvliegbrevet, de eerste stap) bijvoorbeeld in Spanje te doen omdat daar vlieglessen de helft kosten van in Nederland. De klassikale theorievakken doet hij bij Bartolini Air in Polen. Hij overweegt ook hier te zijner tijd zijn Commercial Pilot License te gaan halen. Hij houdt zijn baan aan en begroot dat dit stappenplan hem twee jaar en 70.000 euro gaat kosten. Stefans motivatie om het zo te doen is dat hij geen begin twintig meer is en op deze manier nog wat geld overhoudt om zijn leven te leven zoals hij dat gewend is. Bartolini Air als vliegschool is onderdeel van het Ryanair Future Flyer Academy programma. Dit zou voor hem een optie kunnen zijn om door te kunnen stromen naar een baan op een jet.
EASA APS-MCC-cursus
Een wettelijk vereiste van EASA is dat de vliegopleiding wordt afgesloten met een APS-cursus oftewel de Airline Pilot Standard-cursus. Deze cursus bestaat uit theorie en vijf simulatorbeurten. Vaak gebeurt dit op een Boeing 737 of Airbus 320-simulator. Deze cursus is absoluut geen overbodige luxe, want helpt de aspirant-beroepsvlieger de transitie te maken van een propellervliegtuig met één piloot naar een vele malen sneller en complexer straalvliegtuig met twee piloten. Toen ik begin jaren ‘90 zonder deze cursus de overstap ging maken van de kleine naar de grote luchtvaart was de sprong zó groot en overweldigend en ging die transitie zo moeilijk, dat mijn carrière aan een zijden draadje hing. Een dergelijk probleem wordt nu effectief ondervangen dankzij deze APS-MCC-cursus waarin je als piloot leert samenwerken, overleggen, problemen voorkomen of oplossen en niet te vergeten vele malen sneller te vliegen en dus verder vooruit te denken dan dat je moet doen in een propellervliegtuig.
De opleidingsinstituten in Nederland ronden de vliegopleiding allemaal af met een APS-MCC (Multi Crew) cursus, dit zijn in totaal tien sessies. Meer dan het minimum EASA-vereiste, maar ook beter. Na veertig uur in de simulator heeft de aspirant airline-piloot dan èn leren vliegen op een jet èn dat in samenwerking met een tweede piloot. Vandaar de naam: je wordt op het minimumniveau gebracht van de Airline Pilot-standaard in een Multi Crew-omgeving.
Niet geschoten…
Statistieken geven aan dat van de mensen die een selectie volgen om piloot te kunnen worden tachtig procent er niet door komt. Het is nu eenmaal een specifieke skillset die nodig is voor dit beroep. De selectieprocedure zal aan tonen of je die capaciteiten wel of niet hebt. Laat zo’n percentage je niet afschrikken. Niet geschoten is altijd mis. De meesten willen op zo’n coole airline-jet vliegen in hun dromen om piloot te worden. Uiteindelijk lukt dat de meeste opgeleiden ook wel. Maar niet iedereen wil deze weg bewandelen. Je kunt ook een mooie en enerverende carrière hebben met vliegen bij de Luchtmacht of als vlieginstructeur of op een privéjet of voor een commuter airline met propellervliegtuigen zoals een ATR 42 of een Bombardier.
Marktonderzoeken hebben aangetoond dat er wereldwijd een tekort aan piloten bestaat en dat dit tekort alleen maar toeneemt. Uitbreiding van luchtvloten en pensioneringen zorgen hiervoor. De dotcom-crisis begin deze eeuw, 9/11, de bankencrisis, bewerkstelligden alle een tijdelijke stagnatie in de behoefte aan vliegers, maar uiteindelijk werd het oude ritme altijd weer teruggevonden en kwam er weer vraag naar dit beroep.
Mij is altijd verteld: staar je niet blind op de wens bij een specifieke maatschappij te willen werken. En dat is waar. Er zijn geen garanties dat dat lukt. Ga vliegen, probeer niet alles dicht te plannen, het komt altijd anders. Omarm het avontuur. De beloning is voldoening, geen dag is hetzelfde.
The blue yonder is beckoning, she whispers to you, she calls you, always…Don’t deny her!
