Britney Spears als wapen tijdens luchtmacht-oefening

De afgelopen twee weken was de vliegbasis Leeuwarden het middelpunt van NAVO-oefening “Ramstein Flag 2025”. Vanaf Leeuwarden name ongeveer 40 vliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht en zes bezoekende landen deel aan de oefening.

Commodore Marcel “Bo” van Egmond, commandant van het Air Combat Command van de Koninklijke Luchtmacht, vertelde aan de aanwezige pers: ‘De wereld is in de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Een oefening als deze is een symbool voor de vastberadenheid van het NAVO-bondgenootschap.’

In totaal namen 90 toestellen deel aan de luchtmacht-oefening, afkomstig uit vijftien NAVO-landen. Sommige vliegtuigen opereerden van hun thuisbasis, veel waren ook tijdelijk elders gestationeerd. Voornaamste doel van de oefening was het verbeteren van “interoperabiliteit”, het samenwerken zonder beperkingen. ‘Door samen oefenmissies te plannen, briefen, uit te voeren en te debriefen, verbetert niet alleen de samenwerking maar kunnen we elkaar ook versterken.’

Nederland organiseert deze oefening op verzoek van de NAVO, omdat er al veel ervaring is opgebouwd met organisatie van Frisian Flag-oefeningen. ‘Het grote verschil is dat we nu met meer deelnemende toestellen te maken hebben, die vliegen vanaf meer dan tien verschillende bases. Omdat het beschikbare oefenluchtruim niet veel groter is dan voorgaande jaren, lopen we nu wel tegen beperkingen aan. Eén van onze wensen voor de toekomst is dan ook om meer luchtruim beschikbaar te hebben voor oefeningen als deze.’

Zweden neemt voor het eerst als NAVO-lid deel aan de “Flag”-oefening op Leeuwarden. Voor Patrik Lange, Gripen-vlieger bij de Zweedse luchtmacht, is het echter niet de eerste keer dat hij in Leeuwarden is: ‘Ik heb in 2013 meegedaan aan Frisian Flag. Uit de informatie die ik vooraf heb gekregen, lijkt het erop dat de oefening behoorlijk is veranderd. Bijvoorbeeld door de komst van 5e generatie gevechtsvliegtuigen zoals de F-35, die invloed hebben op de manier waarop COMAO’s [grootschalige gezamenlijke luchtoperaties, LvdB] worden uitgevoerd.’ Kapitein Lange merkt ook op hoe recente ontwikkelingen de manier hebben beïnvloed waarop luchtmachten oefenen: ‘De potentiële dreiging tegen Europa is duidelijker dan twaalf jaar geleden. Dat maakt het in zekere zin makkelijker om te weten wat we met onze training moeten bereiken. Tien, vijftien jaar geleden waren er meer elementen van vredesoperaties, terwijl het nu meer oorlogsscenario’s zijn.’

Speerpunten van Ramstein Flag waren “Integrated Air and Missile Defence” (IAMD) en “Counter Anti-Access/Area Denial” (C-A2AD). IAMD wil zeggen: het combineren van luchtverdediging tegen vijandelijke vliegtuigen en verdediging tegen vijandelijke (kruis)raketten. Het Patriot-raketsysteem werkt goed tegen zowel vijandelijke vliegtuigen als tegen inkomende raketten. De NATO Air Policing missies in Oost-Europa is ook een goed voorbeeld van geïntegreerde luchtverdediging. Tijdens de oefening werd verdediging van het luchtruim tegen vijandelijke vliegtuigen ook beoefend. Deelnemende toestellen namen bij toerbeurt de rol van “oefenvijand” op zich.

Eén vliegtuig kreeg altijd de rol van “bad guy”: dat was een Falcon 20 van Draken International. Draken is een commercieel bedrijf, dat vliegtuigen beschikbaar stelt als oefentegenstander voor een luchtmacht. De Falcons zijn uitgerust met apparatuur dat radar en communicatie kan storen. Een medewerker van Draken vertelde: ‘De Franse communicatie verstoorden we met Britney Spears, de Nederlanders kregen techno om hun oren. Voor de Duitsers hadden we “Seven Nation Army” van The White Stripes!’ Doordat de radiocommunicatie verstoord werd, waren de vliegers vaak gedwongen om met handsignalen onderling te communiceren.

“Counter Anti-Access/Area Denial” (C-A2AD) is de militaire terminologie voor “Hoe klim je over de schutting van de tegenstander?”. Anti-Access/Area Denial zijn de verdedigingsmechanismen die de tegenstander optuigt, bijvoorbeeld in een gebied dat veroverd is. Een recente situatie is de verovering van De Krim door Rusland. Voor een defensief ingestelde organisatie als de NAVO, zijn dit relatief nieuwe tactieken. Toch waren deze tactieken en procedures ook onderdeel van deze luchtmacht-oefening.

Naast “oefenvijanden” in de lucht, waren deze er ook op de grond in de vorm van SAM’s (Surface to Air Missiles, luchtdoelraketten). Bijzonder was dit jaar, dat een deel van de SAM’s virtueel waren. Door gebruik te maken van een “Live Virtual Construct” kregen de vliegers tijdens de vlucht te maken met (virtueel geconstrueerde) dreigingen van luchtdoelraketten, die ze moesten omzeilen. Door deze gesimuleerde dreiging toe te voegen, wordt de oefening realistischer gemaakt.

De Griekse luchtmacht was op Leeuwarden aanwezig met vijf F-16’s van het 343e squadron. Deze eenheid is gestationeerd op Kreta, en is uitgerust met de allermodernste versie van de F-16 (Block 72/F-16V). Eén van de taken van het squadron is SEAD, “Suppression of Enemy Air Defence” – het aanvallen en vernietigen van luchtdoelraketten, SAM’s dus. Voor de oefening droeg één van de F-16’s AGM-88 HARM (oefen)raketten mee. Deze wapens zijn speciaal ontworpen om SAM’s en en de bijbehorende radar uit te schakelen.

Tegelijkertijd met Ramstein Flag, vond op de Griekse basis Andravida ook de oefening “Iniochos” plaats. Hoewel ook een internationale luchtmacht-oefening, zijn er duidelijke verschillen. Eén van de Griekse F-16 vliegers van 343 squadron kon beide oefeningen goed vergelijken. De afgelopen drie jaar nam hij deel aan Iniochos. ‘Ramstein Flag is een NAVO-oefening, waarbij op hoog niveau wordt samengewerkt tussen de NAVO-partners. Iniochos is heel anders van opzet. De diversiteit aan deelnemers is groot en varieert van India tot Jordanië en van Amerika tot Saoedi-Arabië. De variatie aan landen en ook vliegtuigtypen maakt het anders, maar niet minder interessant.’

Als NAVO-lid doet Finland nu voor de tweede keer mee aan een oefening op Leeuwarden. Kort na de toetreding was de Finse luchtmacht in 2023 al op de Friese basis voor een Frisian Flag-oefening. Luitenant-kolonel Rami Lindström, callsign “Steiner”, is commandant van het 31e Fighter Squadron. Tijdens Ramstein Flag is hij commandant van het Finse detachement. ‘Het bijzondere aan deze oefening is dat we vooral in de schemering en ‘s nachts vliegen. Dit is nog niet eerder gedaan op deze schaal in NAVO-oefeningen waaraan ik heb deelgenomen. De oefening is professioneel georganiseerd en het gastland heeft veel moeite gedaan om zo’n grote en functionele oefening neer te zetten. Dank aan de Koninklijke Luchtmacht voor de ondersteuning als gastheer en het geweldige gezelschap!’

Droom jij van vliegen bij de luchtmacht?
Dit is je kans!

Werken in de Luchtvaart

Officier Vlieger – Werken bij Defensie

Verschillend

Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie

Verschillend

VWO