Voor bekende Nederlander ging ze nog niet door toen ze op 6 februari 2023 met haar bijzondere verhaal te zien was in het televisieprogramma Het mooiste meisje van de klas. Of Dominique Schreinemachers, voormalig militair helikoptervlieger, wel als zodanig geldt sinds ze deel uitmaakt van een van de hunterteams in de 6-delige televisieserie Hunted? Met haar boek Return to base verschijnt ze opnieuw in de publiciteit. Evenals tijdens haar eerste tv-optreden vertelt ze ook in deze autobiografie over die tiende december in 2009 waarin de door haar bestuurde Cougar, een transporthelikopter van Defensie, was beschoten.
‘Net nadat we opgestegen waren vanaf Kamp Holland moest ik een enorm steile klimvlucht maken om over de eerste bergkam van 8000 voet (2,5 km hoog) heen te komen’, schrijft ze. ‘Net toen ik over de kam heen was, voelde ik het. Bam! Een enorme schok ging door de heli en we hingen compleet scheef in de lucht.’ Je weet dat het goed afloopt, anders had Dominique dit verhaal niet meer kunnen doen, maar de spanning wordt voelbaar in beeld gebracht evenals de tweestrijd om de voorschriften of de intuïtie te volgen. Alleen al de weergave van die twaalf heftige minuten, waarin Dominique bovendien terdege beseft dat er verschrikkelijke gruwelijkheden met haar gingen gebeuren zij als vrouw in handen van de Taliban zou vallen, maken Return to base een boek dat interessant is om te lezen. Maar met haar verwijzing naar filmpjes waarop je als vlieger in een kooi kwam om vervolgens levend te worden verbrand, loopt ze echter vooruit op de tijd waarin haar helikopter werd beschoten. Dat was in 2009 terwijl het in 2015 was dat een door ISIS gevangen genomen Jordaanse piloot aan dit gruwelijke lot werd onderworpen. Verderop in het boek geloof je op andere wijze nog nauwelijks wat je leest als blijkt dat een aantal van de inzittenden zes jaar later een rechtszaak begon tegen de flight crew.
F-16
Uitgebreid verhaalt Dominique over de stappen die ze moest zetten ter realisering van haar droom om militair vlieger te worden. ‘De F-16 was de meest begeerde plek’, schrijft ze. ‘Iedereen was erom aan het vechten (…) Hiervoor werd elke dag een sterk staaltje ellenbogenwerk verricht.’ En toen brak die dag voor de assessments aan waarin ze ‘plotseling’ andere keuzes maakte op haar voorkeurslijstje: ze zette de F-16 op 4 en de Cougar op 1. ‘Bij de Cougar-helikopters zaten de leuke jonge toffe lui, daar wilde ik bij’, was daarvoor haar motivatie. De commandant ging niet zomaar mee in die switch, die gaf haar toch de F-16. Van haar kant was er veel overtuigingskracht nodig om toch door te kunnen als Cougar-vlieger. Ook haar andere ervaringen op deze heli anders dan die heftige gebeurtenis in 2009 maken het boek tot een boeiend geheel. Bij haar psychologische uiteenzettingen zijn zo nu en dan wel enige vraagtekens te plaatsen.
Bewijzen
Voor liefhebbers van de televisieprogramma’s Kamp van Koningsbrugge en Special forces of van boeken als Groeipijn, Can’t hurt me, Nu of nooit en Mentale kracht is Dominiques openhartige en met een vlotte pen geschreven autobiografie sowieso een aanrader. Ook in dit boek staat het aangaan van grensverleggende activiteiten waarbij je jezelf overstijgt centraal. ‘Je staat voortdurend tegenover jezelf in de ring. Iedereen heeft wel een interne tegenstander’, schrijft ze bij de herinnering aan de dag waarop ze met de vliegers uit haar klas ging parachutespringen. ‘Als je (dat) niet durft (…) ben je geen echte vlieger’, houdt ze zichzelf voor. Of dat die stellingname uit haar eigen koker komt of van één van haar klasgenoten die net als zij, almaar ‘streven naar een nog hoger level’, blijft onduidelijk. Wat wel duidelijk wordt is dat het voor haar ‘eeuwig zaak’ is ‘te overwinnen.’ Bewijzen dat ze iets wel kan, noemt ze sport. Het spreekt voor zich dat ze bekend is met de uitspraak van Pippi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’
Extreme alertheid
‘Weerbaar zijn is van belang als je in bizarre situaties verkeert die je zeker in het militaire maar ook in het burgerleven tegenkomt’, stelt Dominique. Weerbaar zijn leerde ze al op jonge leeftijd. ‘Ik kreeg een bepaalde strijdlust, waardoor ik een systeem in mezelf ontwikkelde’, schrijft ze in relatie met het overmatige alcoholgebruik van haar vader en het bijkomende problematische gedrag. Ze noemt zichzelf een strateeg die ‘niet voor één gat was te ontvangen’ en haar ‘dwong tot extreme alertheid’ in de vorm van: ‘oren gespitst, ogen op scherp, alle zintuigen geactiveerd.’ Haar conclusies: ‘Ik was verplicht nooit te verslappen’ en ‘Ik was al een piloot zonder dat ik wist wat een vliegtuig was.’
Alles kan
Het drankprobleem van haar vader heeft niet tot gevolg dat Dominique hem afschrijft. ‘Toch gaf papa ons zoveel mee’, realiseert zij zich. ‘Hij leerde ons te genieten van het leven. (…) Er was niks leukers dan met papa meegaan naar zijn atelier.’ Het is werkelijk om jaloers op te worden wat er allemaal mocht in dat atelier met een papa die alles prachtig vond. ‘Dat was wat papa ons gaf. Alles mag. Alles is mogelijk. Alles kan.’ Vervolgens concludeert ze: ‘Dat maakt een mens dapper.’ Zou het? Een positief zelfbeeld zal het wel opleveren. Maar of het steevast resulteert in een dapper mens? ‘Als je iets wilt, kan alles’, stelt ze een flink aantal bladzijden verderop. ‘Als je ergens voor gaat, heb je een kans,’ vervolgt ze enkele regels later. Toont ze zich met die opmerking niet veel realistischer? Ja! Immers, niet alles kan, zij het wel met de kanttekening dat een mens vaak veel meer kan dan dat hij denkt te kunnen.
Toegeven
Die instelling om altijd maar weer te ‘knallen’ is tekenend voor Dominique. Haar vastberadenheid daarin heeft haar veel gebracht, waaronder dus de realisatie van haar droom om vlieger te worden bij de KLu. Toch schrijft ze in het meer beschouwelijke en terugblikkende gedeelte van haar boek: ‘Bij mij stond de knop “voelen” niet aan. (…) Voelen kon wel eens leiden tot verdriet of angst of pijn, en dat vond ik totaal niet helpend.’ En verderop: ‘Ik moest toegeven dat er nog een andere kant was. Ik ben weleens moe. Ik ben weleens ziek. Ik ben weleens verdrietig en alleen.’ Desondanks houdt ze haar lezerspubliek een aantal bladzijden verder alweer voor: ‘Alleen je eigen hoofd kan bepalen hoe sterk je bent.’ Maar stop even. Een mens bestaat toch niet alleen uit zijn eigen hoofd, zijn eigen denken? Een mens is toch niet alleen maar mentaal?
Een mens bestaat toch uit een combinatie van geest, hart, lichaam en hoofd? En dat hoofd heeft toch niet bedacht wat Dominique wel moest constateren tijdens het opbouwen van haar extreem goede conditie: ‘Als vrouw – hoe lullig ook – ben je nu eenmaal fysiek in het nadeel met twintig procent minder spiermassa dan de gemiddelde man’? Aan de impact van de menstruatie die de vrouw maandelijks trakteert op lichamelijke klachten zoals buikpijn en vermoeidheid, wordt niet eens een woord besteed. Ook niet in haar bekentenis dat ze graag een piemel had gehad. ‘Niet voor die piemel’, schrijft ze, maar omdat ze graag bij de mannen hoort, van dezelfde humor en dingen houdt als zij.
Zelf aan het roer
Het besef dat je zelf aan het roer staat en dat jij als hoofdpersoon bepaalt hoe je leven eruit gaat zien, is haar insteek. Maar wacht even. Is het niet it takes two to tango? Als jij een heel goede vlieger bent heb je toch nog geen invloed op het weer? Jou kunnen dingen overkomen door toedoen van andere krachten. Terecht betoogt ze dat het geluk in je hart zit, maar dat betekent nog niet dat het geluk altijd met je is. Als ze wél met die heli was neergestort in daar in Afghanistan en wél in handen zou zijn gevallen van de Taliban, was ze het roer kwijt geweest en hadden die lieden bepaald hoe de laatste uren van haar leven eruit waren gaan zien.
In een doosje
‘Als militair leer je al vroeg je eigen gedrag doorzien’, stelt ze. En over vliegers en mensen die in dezelfde situaties geopereerd hebben en getraind zijn: ‘Als er één club is die goed getraind is op het inzicht in eigen gedrag zijn wij het wel.’ Is dat zo? Nee, haar partner moest haar confronteren met de ijskoningin die ze was zodra het om emoties ging. ‘Wij blijven haantjes’, is haar bevinding in relatie tot die goed getrainde club. Dat niet alleen de haantjes in onszelf ook de kipjes in onszelf nodig hebben, blijkt wel als ze in zichzelf de kreeft versus de leeuw onderscheidt: groot, sterk en bam tegenover geen bravoure, huisje-boompje-beestje.
Tot dat inzicht kwam ze bij een astroloog. Of haar toen ook verteld is over het kreeftenmand-effect? Dat heeft als kenmerkend verschijnsel dat steeds als er een kreeft in de mand omhoog klimt om eruit te komen, de rest hem terugtrekt: alles gezellig bij elkaar houden, zoals een moederkloek dat doet met de kuikens onder haar vleugels. En kijk wat Dominique in relatie met kinderen schrijft: ‘Ik weet ook wel dat veel ouders hun kinderen het liefst in een doosje zouden willen stoppen, maar weinigen hebben het in dezelfde mate als ik.’
Lieve help!
Vrijwel aan het eind van het boek laat Dominique zich ook uit over de man-vrouwverhouding, gebaseerd op het beeld van vroeger bij haar thuis. Ze ging er een gesprek over aan met haar moeder, die alles in het huishouden bestierde. ‘Eigenlijk nog voordat hij (Tom, de echtgenoot van Dominique; LK) iets kon doen (…) dacht ik: ik kan het beter zelf doen.’ Zonder dus te controleren of dat wel klopte. Of datzelfde gold voor haar moeder? Enigszins gespannen wachtte Dominique de reactie af en viel zowat van haar stoel toen haar moeder het herkende. ‘Dat iemand van zeventig jaar er nog in slaagt om zoiets te zeggen’, schrijft ze in haar boek. Lieve help! Wat voor beeld heeft Dominique in vredesnaam van zeventigjarigen?
Liefde en lichtheid
Op de achterflap van Retun to base valt onder meer te lezen dat het een boek is vol moed en kracht. Dat is zonder meer waar. Maar het is meer. Omdat het evenzeer een boek vol liefde en lichtheid is. Met uitzondering dan van die misser over zeventigjarigen is niet alleen de manier waarop ze over haar moeder en haar enige zus schrijft ronduit liefdevol, nee, ook over hoe ze dit over haar alcoholverslaafde vader doet. Mensen buitensluiten zoals ze vroeger wel op school zag gebeuren? ‘Kom op zeg! Niemand laten stikken. Mijn hart ging altijd uit naar de underdog.’ Op allerlei momenten komt – wat ze zelf noemt – haar ‘verliefdheid op het leven’ tot uiting waarbij zij het leven ook steeds weer nieuwe kansen geeft.
Doelend op de heftige ervaring van het beschoten worden als militair vlieger, schrijft ze: ‘Je moet er niet in blijven hangen, anders kun je niet door. Ga eens uit die bubbel.’ Ze meent dat je zin kunt maken, dat het een kwestie is van hoe je ernaar kijkt. Toch zijn er in haar boek ook voorbeelden te vinden van momenten waarop ze ervoor past die zin te maken. Zo weigerde ze het niet alleen om zichzelf te camoufleren met pindakaas, ook besloot ze op het laatste moment een al gereserveerd huwelijksbootje niet te laten uitvaren. Dat zijn niet alleen voorbeelden van liefde maar ook van lichtheid in de vorm van klaarheid.
Diezelfde vorm van lichtheid is er eveneens in alle bekentenissen die ze doet over haar eigen angsten. Lichtheid is verder nog te vinden in de vorm van humor, met name als ze een aantal grappen memoreert die haar vader uithaalde of als ze haar reactie weergeeft op de vraag van haar beste vriend uit het (uiteindelijk toch niet wegbezuinigde) 300 Squadron, nadat de voorruit van hun heli was gebarsten. Wat ze zei? Als je dat echt wilt weten, ben jij wellicht degene waarop ze doelde toen ze schreef dat ze het al geweldig zou vinden als er iemand iets aan haar inzichten heeft, ‘al is dat er maar eentje’.
RETURN TO BASE
Een meeslepend verhaal over kracht, moed en zelfinzicht van een militair vlieger
Dominique Schreinemachers
Paperback | 216 pagina’s | Een 16-bladig katern kleurenfoto’s
ISBN 9 78 90 43 93 53 02 | Uitgeverij Kosmos
2025 | € 23,99
Droom je ervan zelf vlieger te worden bij Defensie? Klik hier voor de mogelijkheden!
Werken in de Luchtvaart
Officier Vlieger (VWO) – Werken bij Defensie
Verschillend
VWO
Officier Vlieger – Werken bij Defensie
Verschillend
Onderofficier Luchtgevechtsleiding – Werken bij Defensie
UddelMBO
