Begin 2023 sloot het Amerikaanse ministerie van Defensie een overeenkomst met Boeing, over de aankoop van tot wel 26 E-7 Wedgetail radarvliegtuigen. Deze zouden de verouderde E-3 “AWACS”-toestellen van de USAF gaan vervangen. Deze week werd bekend dat de Amerikaanse regering mogelijk afziet van de aanschaf van deze E-7’s.
Tijdens een hoorzitting van de Senate Appropriations Committee over het defensiebudget van volgend jaar, bleek de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth niet bepaald enthousiast over de voorgenomen aanschaf van de Boeing E-7 Wedgetail. In antwoord op vragen over de vertraagde vervanging van de Boeing E-3 AWACS toestellen, zei Hegseth dat ‘President Trump ons heeft belast met het nemen van grote, moeilijke beslissingen’. Verder betwijfelde Hegseth of traditionele radarvliegtuigen wel zouden kunnen overleven in een moderne oorlog. Oekraïne bleek eerder in staat om twee Russische A-50 Mainstay radartoestellen neer te schieten. ‘Als we systemen en platformen hebben die niet kunnen overleven op het moderne slagveld’, of ze geven ons geen voordeel in een toekomstig gevecht, dan moeten we nu de moeilijke beslissingen nemen. De E-7 is daar een voorbeeld van.’
De regering Trump wil vol inzetten op het gebruik van satellieten in plaats van radarvliegtuigen. Deze “AMTI” (Air Moving Target Indicator) satellieten kunnen vanuit de ruimte bewegingen van (vijandelijke) vliegtuigen volgen, zoals nu de AWACS-vliegtuigen dit doen. Totdat er voldoende satellieten in de ruimte zijn om dit volledig te dekken, zijn er nog wel radartoestellen nodig. Als tussenoplossing wordt de E-7 Wedgetail als te duur en te laat beschouwd. De eerste E-7 voor de USAF zou aanvankelijk in 2026 vliegen, maar dat is met bijna een jaar uitgesteld. Ook heeft het project te maken met kostenstijgingen tot meer dan 30% van het oorspronkelijke budget.
Uitfasering
Op dit moment is ongeveer de helft van de oorspronkelijke 34 E-3 AWACS vliegtuigen van de Amerikaanse luchtmacht nog operationeel. Om het gat te dichten tussen de uitfasering van de E-3 AWACS en de introductie van de toekomstige satellieten, heeft de regering Trump de Northrop Grumman E-2 Hawkeye op het oog. De Amerikaanse marine heeft van de E-2D, de modernste versie van dit radarvliegtuig, inmiddels ruim 50 toestellen in gebruik. Ook de eerdere versie van de Hawkeye (de E-2C) opereert de US Navy nog vanaf vliegdekschepen. De Hawkeye is wel aanzienlijk kleiner, heeft een geringer vliegbereik en vliegt op lagere hoogte dan de E-3 en de E-7. Het toestel is uitgerust met twee turboprop-motoren. Met een stevig landingsgestel, voor operaties vanaf vliegdekschepen, zou de Hawkeye wel makkelijker vanaf geïmproviseerde landingsbanen kunnen vliegen. De E-3 (gebaseerd op de Boeing 707) en de E-7 (afgeleid van de Boeing 737) hebben meer ondersteuning op de grond nodig.
Er zijn al diverse landen die de E-2 gebruiken als voornaamste vliegend radarplatform, zoals Japan en Taiwan. De Franse marine heeft enkele Hawkeyes voor gebruik vanaf de Franse carriers. Of de E-2 werkelijk capabel genoeg is om alle taken van de E-3 (of E-7) te verrichten is nog de vraag. Voor een snelle introductie, zou de US Navy mogelijk E-2 Hawkeyes beschikbaar moeten stellen. Of de US Navy daartoe bereid is, is onbekend. Tijdens de hoorzitting werd wel bekend dat er komend jaar budget beschikbaar komt voor een “joint expeditionary unit” (een gezamenlijk inzetbaar squadron van luchtmacht en marine) met vijf E-2 Hawkeyes. Op de langere termijn zou er geld zijn voor de aanschaf van extra E-2’s.
NAVO
De Boeing E-7 Wedgetail is als modern radarvliegtuig al in gebruik of in bestelling bij diverse luchtmachten, waaronder Australië (zes toestellen) en Turkije (vier). Groot-Brittannië heeft vijf Wedgetails besteld. De NAVO heeft zes E-7’s besteld ter vervanging van de E-3 AWACS toestellen, gestationeerd op de Duitse vliegbasis Geilenkrichen. De eerste daarvan zou in 2031 in dienst moeten komen.
Uddel
MBO
Redacteur en fotograaf. Leonard groeide op in Eindhoven waar het vliegverkeer rond het toenmalige Welschap zijn interesse wekte. De afgelopen jaren bezocht Leonard talloze vliegbases in binnen- en buitenland. Zijn specialisatie betreft dan ook de militaire luchtvaart. In het dagelijks leven is Leonard werkzaam als arts bij een GGD.