Elektrisch vliegen is op bepaalde vlakken wel degelijk duurzamer dan traditioneel vliegen, maar het verhaal is genuanceerder dan je misschien denkt. Bij korte vluchten met kleine toestellen kan elektrisch vliegen de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderen, vooral wanneer de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt. Voor langere afstanden en grotere vliegtuigen blijft de technologie voorlopig nog beperkt door het gewicht van batterijen en de energiedichtheid. De werkelijke duurzaamheidswinst hangt sterk af van hoe de elektriciteit wordt opgewekt en welke vluchten je precies vergelijkt.
Wat is elektrisch vliegen precies?
Elektrisch vliegen betekent dat vliegtuigen worden aangedreven door elektromotoren in plaats van traditionele verbrandingsmotoren. Deze elektromotoren halen hun energie uit batterijen, brandstofcellen of een combinatie daarvan. Het principe is vergelijkbaar met elektrische auto’s, maar dan toegepast op de luchtvaart.
Je hebt verschillende types elektrische aandrijving in de luchtvaart. Volledig elektrische vliegtuigen draaien uitsluitend op batterijen, zoals de Pipistrel Alpha Electro die al commercieel wordt ingezet voor vliegopleidingen. Hybride vliegtuigen combineren elektromotoren met traditionele motoren, waarbij de elektrische aandrijving vooral tijdens het opstijgen en landen wordt gebruikt om brandstof te besparen en uitstoot te verminderen.
De huidige ontwikkelingen in de sector gaan razendsnel. Bedrijven zoals Eviation, Harbour Air en Heart Aerospace werken aan elektrische vliegtuigen voor commerciële vluchten. De Pipistrel Alpha Electro vliegt al sinds 2018 en bewijst dat elektrisch vliegen technisch haalbaar is. Ook grotere spelers zoals Airbus investeren flink in elektrische en hybride technologieën voor de toekomst van de luchtvaart.
Hoe werkt de CO2-uitstoot ten opzichte van traditioneel vliegen?
Het grote verschil tussen elektrisch en traditioneel vliegen zit in waar de uitstoot plaatsvindt. Elektrische vliegtuigen produceren tijdens de vlucht zelf geen directe CO2-uitstoot, terwijl traditionele vliegtuigen per passagierskilometer gemiddeld 90 gram CO2 uitstoten. Maar dit is slechts een deel van het verhaal.
Voor een eerlijke vergelijking moet je kijken naar de complete keten, van energiebron tot vliegwiel. Bij elektrisch vliegen hangt de werkelijke CO2-uitstoot sterk af van hoe de elektriciteit wordt opgewekt. In landen met veel groene stroom, zoals Noorwegen of IJsland, kan de totale uitstoot tot 70% lager liggen dan bij kerosine. In landen die vooral op kolen draaien, kan het voordeel veel kleiner zijn of zelfs verdwijnen.
De energiemix van een land bepaalt dus grotendeels hoe duurzaam elektrisch vliegen werkelijk is. In Nederland, met een mix van gas, wind en zon, ligt de CO2-reductie momenteel rond de 40-50% voor kleine elektrische vliegtuigen. Naarmate het elektriciteitsnet groener wordt, neemt dit voordeel alleen maar toe.
Naast de CO2-uitstoot die rechtstreeks aan het vliegen is gerelateerd, is het belangrijk om ook naar de volledige levenscyclus van elektrische vliegtuigen te kijken. De productie van batterijen vergt bijvoorbeeld veel energie en zeldzame grondstoffen zoals lithium, kobalt en nikkel. Deze materialen worden vaak gewonnen onder zware milieubelasting en soms problematische arbeidsomstandigheden. Ook het recyclen van batterijen aan het einde van hun levensduur staat nog in de kinderschoenen. Hoewel elektrisch vliegen dus op het eerste gezicht schoner lijkt, moeten we de milieuwinst in bredere zin blijven beoordelen met behulp van volledige levenscyclusanalyses (LCA).
Wat zijn de voordelen van elektrisch vliegen voor het milieu?
Het meest directe voordeel van elektrisch vliegen is natuurlijk dat er tijdens de vlucht geen uitlaatgassen vrijkomen. Dit betekent geen CO2, geen stikstofoxiden en geen fijnstof in de lucht. Voor de luchtkwaliteit rond luchthavens is dit een enorme verbetering, vooral in dichtbevolkte gebieden.
Een ander belangrijk voordeel is de drastische vermindering van geluidsoverlast. Elektromotoren zijn veel stiller dan straalmotoren of propellermotoren op kerosine. Dit maakt het mogelijk om vliegvelden dichter bij bewoonde gebieden te gebruiken en vluchten op tijden toe te staan waarop traditionele vliegtuigen niet mogen vliegen.
Elektrische vliegtuigen kunnen volledig draaien op hernieuwbare energie uit wind, zon of waterkracht. Dit maakt duurzame luchtvaart echt mogelijk, zonder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Bovendien hebben elektrische vliegtuigen door hun lagere snelheid en stillere motoren minder lange start- en landingsbanen nodig, wat nieuwe mogelijkheden biedt voor regionale luchthavens en stedelijke gebieden.
Welke uitdagingen zijn er?
De grootste uitdaging voor elektrisch vliegen blijft het gewicht en de energiedichtheid van batterijen. Huidige lithium-ion batterijen bevatten ongeveer 40 keer minder energie per kilogram dan kerosine. Dit beperkt de vliegafstand van elektrische vliegtuigen momenteel tot ongeveer 200-400 kilometer, afhankelijk van het type toestel.
De infrastructuur voor het opladen van elektrische vliegtuigen moet nog grotendeels worden ontwikkeld. Luchthavens hebben zware stroomaansluitingen nodig en snellaadsystemen die binnen acceptabele tijd een vliegtuig kunnen opladen. Dit vraagt grote investeringen in het elektriciteitsnet rond luchthavens.
Ook de certificering en regelgeving vormen nog uitdagingen. Luchtvaartautoriteiten moeten nieuwe veiligheidsnormen ontwikkelen voor elektrische aandrijfsystemen, batterijen en laadinfrastructuur. Dit proces kost tijd en vertraagt de introductie van nieuwe elektrische vliegtuigen. De huidige technologische grenzen betekenen dat milieuvriendelijk vliegen voorlopig vooral haalbaar is voor kleine toestellen op korte afstanden.
Wanneer kunnen we grootschalig elektrisch vliegen verwachten?
De tijdlijnen van fabrikanten laten zien dat we de eerste commerciële elektrische vluchten kunnen verwachten tussen 2025 en 2030. Dit zullen vooral kleine regionale vluchten zijn met 9 tot 19 passagiers over afstanden tot 400 kilometer. Heart Aerospace verwacht bijvoorbeeld zijn ES-19-elektrische vliegtuig in 2026 te certificeren.
Voor verschillende marktsegmenten zien de verwachtingen er anders uit. Kleine trainingstoestellen en privévliegtuigen vliegen nu al elektrisch. Regionale vluchten met 20-50 passagiers volgen waarschijnlijk rond 2030. Voor grotere vliegtuigen en langere afstanden kijken we eerder naar 2040 of later, waarbij hybride oplossingen waarschijnlijk de eerste stap zijn.
Ontwikkelingen in batterij- en waterstoftechnologie kunnen deze tijdlijnen versnellen. Solid-state batterijen beloven een veel hogere energiedichtheid, terwijl waterstof-elektrische aandrijving grotere vliegtuigen mogelijk kan maken. Overheidsbeleid speelt ook een belangrijke rol: subsidies voor groene technologie en CO2-heffingen op kerosine kunnen de transitie naar groene luchtvaart versnellen.
Waterstof-elektrische aandrijving wordt gezien als een kansrijke technologie voor middellange afstanden, waar batterijen tekortschieten. Hierbij wordt waterstof omgezet in elektriciteit via brandstofcellen, met water als enige restproduct. Omdat waterstof een hogere energiedichtheid heeft dan batterijen, kunnen vliegtuigen grotere afstanden afleggen met minder gewicht. Tegelijkertijd vereist deze technologie investeringen in een geheel nieuwe infrastructuur op luchthavens en een grootschalige productie van groene waterstof, wat momenteel nog in de kinderschoenen staat.
Ten slotte is het belangrijk om te erkennen dat de opkomst van elektrisch vliegen niet overal ter wereld gelijk zal verlopen. Rijke landen met sterke infrastructuren en groene elektriciteit zullen waarschijnlijk het snelst kunnen profiteren van deze technologie. In ontwikkelingslanden, waar het elektriciteitsnet minder betrouwbaar is en investeringsruimte beperkt, kan de transitie veel langzamer verlopen. Ook dreigt er ongelijkheid in wie toegang krijgt tot duurzamer vliegen, aangezien nieuwe technologieën in de beginfase vaak duurder zijn.
Conclusie: is elektrisch vliegen de toekomst van duurzame luchtvaart?
Elektrisch vliegen biedt zeker voordelen voor de duurzaamheid van de luchtvaart, maar het is geen wondermiddel voor alle vluchten. Op korte afstanden met kleine toestellen kan elektrisch vliegen de uitstoot drastisch verminderen en de geluidsoverlast vrijwel elimineren. Voor intercontinentale vluchten blijft de technologie voorlopig nog ontoereikend.
De toekomst van de luchtvaart ligt waarschijnlijk in een mix van duurzame technologieën: batterij-elektrisch voor korte vluchten, waterstof voor middellange afstanden en duurzame brandstoffen voor lange vluchten. Elke technologie heeft zijn eigen toepassingsgebied waar het het meest effectief is.
Bij Up in the Sky blijven we deze ontwikkelingen nauwlettend volgen. We houden je op de hoogte van de nieuwste doorbraken in elektrisch vliegen, praktijktests van nieuwe toestellen en de voortgang richting commerciële elektrische vluchten. Want één ding is zeker: de luchtvaart staat aan de vooravond van een elektrische revolutie die de manier waarop we vliegen fundamenteel gaat veranderen.
🛫 Dit artikel is onderdeel van een groeiende reeks kennispagina’s op Up in the Sky. Mis je iets, klopt er iets niet, of heb je een goede aanvulling? Laat het weten via [email protected]! Samen houden we de info up-to-date!
Verschillend
