Een jaar geleden nam de Koninklijke Luchtmacht na 45 jaar afscheid van de F-16. Eerder blikte Up in the Sky al terug op de operationele carrière van de F-16 bij de Nederlandse luchtmacht: de beginjaren van de F-16, de acties boven Joegoslavië, en de Nederlandse F-16’s op missie het Midden-Oosten. Vandaag: de F-16’s van het Solo Display Team, het demonstratieteam met de F-16.
In 1979 ontving de Koninklijke Luchtmacht haar eerste F-16. In september van dat jaar werd door een Nederlandse vlieger al een demonstratie gegeven tijdens de Open Dag op vliegbasis Twenthe. Hoewel het toestel geen speciale beschildering had, wordt dit wel beschouwd als het eerste demoteam. In de daaropvolgende jaren verzorgde 322 squadron van vliegbasis Leeuwarden de demonstraties met de F-16. Bij toerbeurt namen vervolgens de verschillende Nederlandse F-16 squadrons gedurende een periode van één of twee jaar de demo’s voor hun rekening. In 1983 kreeg de demo F-16 voor het eerst een speciale beschildering; aanleiding was het 40-jarig jubileum van 322 squadron.
In de jaren daarna was een speciale beschildering voor het display vliegtuig zeker nog niet de standaard. In 1986 kreeg de “demokist” wel speciale markings, vanwege 35 jaar 311 squadron. 311 was in dat jaar verantwoordelijk was voor de display. In 1986 was de vaste demovlieger majoor “Barney” Booij. Booij was van 1980 tot en met 1983 ook al vlieger van de demo-F-16. Hij werd daarmee de “langst zittende” demovlieger op het toesteltype in Nederland. Sinds 1986 wisselt de demovlieger doorgaans elke twee jaar. Naast de vlieger bestaat het display team meestal uit een coach, een technisch manager en een PR-manager, drie of vier ervaren crew chiefs en enkele adviseurs.
In 1988 bestond de Koninklijke Luchtmacht 75 jaar. Een grote vliegshow vond plaats op vliegbasis Deelen, die zelfs op televisie werd uitgezonden. F-16A J-864 werd als demokist in speciale kleuren gespoten vanwege het 75-jarig jubileum. Ook werd het toestel uitgerust met “smokewinders” aan de vleugeltips om rook te kunnen maken tijdens de display.
Vanaf 1989 werd het de gewoonte om één of twee F-16’s van het displayteam een speciale beschildering te geven. Het team beschikt normaliter over twee toestellen, waarvan één als “spare” (reservetoestel) meegaat naar een vliegshow. De beschildering was in de jaren 90 meestal een variatie op de nationale kleuren rood-wit-blauw-oranje. In 1996 bleek het gebruik van stickers minder succesvol, waarna de J-508 alsnog in een speciaal kleurenschema werd gespoten. In 1997 en 1998 was het Leeuwarder 322 squadron opnieuw verantwoordelijk voor het displayteam. Naast J-364 in nationale kleuren werd incidenteel de J-868 gebruikt. Deze F-16 had een jubileumstaart vanwege 50 jaar Cornfield Range, de oefenrange op Vlieland. In 1998 bestond de KLu 85 jaar. De J-236 kreeg een bijzonder zwart/wit (dag/nacht) kleurenschema en werd soms ook gebruikt als toestel voor het demoteam.
In 1997 en 1998 was J-364 de rood-wit-blauwe demo F-16, compleet met Friese “pompeblêden” © Leonard van den Broek 
Vanwege 85 jaar Koninklijke Luchtmacht kreeg de J-236 een speciale livery en werd deze F-16 ook soms gebruikt door het demoteam © Leonard van den Broek 
Vanwege 85 jaar Koninklijke Luchtmacht kreeg de J-236 een speciale livery en werd deze F-16 ook soms gebruikt door het demoteam © Leonard van den Broek
In 1999 nam het F-16 demoteam, vanwege operationele verplichtingen tijdens de Kosovo-oorlog, geen deel aan vliegshows. Het daaropvolgende jaar was het team wel weer actief, maar met een operationele F-16 zonder speciale markeringen. Vanaf 2001 werd afgestapt van variaties op de nationale kleuren. Van 2001 tot en met 2004 was de J-016 het vliegtuig van het demoteam. Het toestel had een fraai zilvergrijs met zwart kleurenschema, met de tekst “Teamwork”op de vleugels.
In 2005 kreeg de demo F-16 van de Koninklijke Luchtmacht een volledig nieuwe livery. De J-055 werd de display F-16, met een nieuwe beschildering. Dit kleurenschema kreeg als naam “Sonic Boom“, al werd in de wandelgangen ook wel over de “Bling-bling F-16” gesproken, vanwege de opvallende glimmende strepen. De combinatie van zwart met oranje details en het zilver was hoe dan ook opvallend. In 2007 werd het kleurenschema iets aangepast, met onder meer gewijzigde belettering. In deze jaren werd ook het gebruik van “flares” geïntroduceerd: een soort lichtkogels die normaliter gebruikt worden om hittezoekende raketten af te leiden.
Van 2009 tot en met 2013 vloog het displayteam met wellicht de bekendste demo F-16: de “Orange Lion”. De beschildering was fel oranje met zwart en een oranje leeuw op de bovenkant van de vleugel.
F-16AM J-015 met “Orange Lion” beschildering. De leeuw bovenop de vleugel is goed zichtbaar © Leonard van den Broek 
Het droppen van flares werd een vast onderdeel van de display © Leonard van den Broek 
Van 2007 tot en met 2009 was Ralph “Sheik” Aarts de vaste display vlieger © Leonard van den Broek 
F-16AM J-015 tijdens avondvliegen op Volkel in 2009. De demo F-16 werd ook ingezet voor gewone operationele vluchten © Leonard van den Broek
In 2014 vloog het demoteam met een F-16 in “standaard grijze” beschildering. Op de staart stond wel het embleem van het team en de registratie van het demotoestel (J-142) kreeg een witte schaduw. Eén traditie werd nog wel voortgezet: de gekleurde remparachute.
De versobering bleek het eind in te luiden: dit bleek het laatste jaar van het Nederlandse F-16-demoteam. In 2015 en 2016 was het vanwege operationele redenen niet mogelijk om een demoteam voort te zetten. Uiteindelijk viel in 2018 het doek definitief: mede vanwege de komst van de F-35 zou Nederland geen demo’s met de F-16 meer uitvoeren.
Hilversum
Redacteur en fotograaf. Leonard groeide op in Eindhoven waar het vliegverkeer rond het toenmalige Welschap zijn interesse wekte. De afgelopen jaren bezocht Leonard talloze vliegbases in binnen- en buitenland. Zijn specialisatie betreft dan ook de militaire luchtvaart. In het dagelijks leven is Leonard werkzaam als arts bij een GGD.